Bovenbouw h/v
Zelfvertrouwen voor een N-profiel
De beslissing die havoleerlingen maken in hun profielkeuze hangt vaak samen met de vraag of zij zich gemotiveerd en geinspireerd voelen door hun docenten. De docent doet er dus toe! Om hier als docent op in te spelen is het nuttig rekening te houden met zowel de eigenschappen van de havoleerlingen als de aard van…
De val van Galileï
Enthousiaste leerlingen die van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat met natuurkunde bezig zijn: samenwerken, nauwkeurig meten, zichzelf en elkaar vragen stellen. En daarbij zicht krijgen op wetenschapsontwikkeling, de rol van wiskunde, creativiteit, de tijdgeest en politieke macht. Welke docent droomt daar niet van? Deze droom en zoveel meer is verwezenlijkt in het kamp…
Biologie in bewegende beelden
Het gebruik van filmpjes in de biologie les heeft een enorme vlucht genomen. Wanneer is beeld effectief? Welke praktische criteria voor keuze zijn er? Dit artikel biedt twee aanpakken om met leraren-in-opleiding met deze vragen aan de slag te gaan. En de opbrengst hiervan: vuistregels vanuit de lespraktijk, verwijzingen naar literatuur en een lijst zoekpagina’s…
Bionieuws
Bionieuws is hèt blad voor biologen. Op deze pagina vindt u de voor leraren en lerarenopleiders relevante publicaties in de categorie onderwijs van dit blad, vanaf jaargang in 2006 met verwijzingen naar ECENT artikelen en links naar de volledige artikelen. In de rechter kolom van het gelinkte ECENT artikel vindt u meer gerelateerde ECENT artikelen. 2011 Nieuw eindexamen…
Lerarenconferenties van Twents Meesterschap
Op 21 en 22 januari 2011 vond de 3e editie van de Twents Meesterschap lerarenconferentie plaats. Dit jaar was het thema Mens & Techniek. Lerarenconferenties van Twents Meesterschap bieden een informeel platform voor nascholing en netwerken. De eerste dag kent een conferentieformat (200 deelnemers) met keynotes en een keuze uit 30 workshops van zowel lerarenopleiders…
Docentontwikkelteams van Twents Meesterschap
Twents Meesterschap is de verzamelterm voor de Twentse docentontwikkelteams (DOTs). Docenten van 22 verschillende scholen en lerarenopleiders pakken vakvernieuwing samen aan in tien DOTs en lerarenconferenties. Dat kan gaan om de invoering van nieuwe scheikunde, maar ook over het in de praktijk brengen van peer instruction, vernieuwing van praktika (‘getting practical’), samenhang bètavakken, ontwikkeling van een…
Vernieuwde examenprogramma’s van kracht
De vernieuwde examenprogramma’s voor biologie, natuurkunde, NLT en scheikunde zijn door de minister vastgesteld. Voor NLT is 2012 het invoeringsjaar geworden, voor de profielvakken 2013. Concepten leren vanuit contexten en samenhang van bètavakken zijn gemeenschappelijke noemers. In de eindadviezen, in december 2010 aangeboden aan de minister,is goed te zien dat ‘het veld’ zich met de…
Stimuleren van bèta-talent in de klas
Op scholen is steeds meer aandacht voor bèta-talent; Leerlingen die meer willen en kunnen dan wat hen wordt aangeboden in de standaardcurricula voor bètavakken. Dit artikel geeft een overzicht van mogelijkheden die de school bètagetalenteerde leerlingen kan bieden om zich optimaal te ontwikkelen. Daarbij ligt de nadruk op vwo-bovenbouw. Bèta-talenten Bèta-talenten hebben een grote belangstelling,…
Begripsproblemen rond warmte en temperatuur
In het dagelijks leven liggen de betekenissen van warmte en temperatuur dicht bij elkaar. Dat levert voor leerlingen vaak begripsproblemen op. Die problemen kunnen worden opgelost door een zorgvuldige begripsopbouw van deze begrippen in de lessen natuur- en scheikunde. De begripsopbouw in de leerboeken laat echter nog wel eens te wensen over. Onderstaande artikelen bespreken…
Internationale websites
Leren en professionaliseren is verder kijken. Op deze pagina vindt u een overzicht van internationale websites die voor lerarenopleiders en leraren in natuur(wetenschap) en techniek interessant kunnen zijn. [collapsibles] [collapse title=”ASE – Association for Science Education”] ASE (Association for Science Education) is de grootste vereniging van het Verenigd Koninkrijk op het gebied van het ondersteunen van…
16 mei 2012 ECENT conferentie: Leergemeenschappen
Op 16 mei 2012 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was het thema Leergemeenschappen. Binnenkort verschijnt hier het verslag van de conferentie. [collapsibles] Wie, wat, waar en hoe Voor wie: Nascholers, opleiders en auteurs Wanneer: 16 mei 2012, 09.30-17.00 uur Waar: Princetonplein 5, op de Uithof in Utrecht Kosten: €50,-…
Toetsing & feedback beïnvloeden onderwijsrendement
Op dinsdag 14 februari 2012 organiseerde de Faculteit Bètawetenschappen (UU) de facultaire onderwijsmiddag ‘Toetsen in het onderwijs’. Jan van Tartwijk verzorgde de openingslezing: ‘De impact van toetsen in het onderwijs en hoe daar gebruik van te maken’. Dit webartikel geeft een samenvatting van deze openingslezing + aanvullende bronnen over dit onderwerp. [collapsibles] Onderwijsrendement Onderwijsrendement van…
Onderwijs over ioniserende straling
Onderwijs moet leerlingen niet alleen voorbereiden op een vervolgstudie, maar ook op het deelnemen aan de samenleving van de 21ste eeuw. Daarom moeten leerlingen niet alleen inhoudelijke kennis hebben van ioniserende straling, maar ook van de risico’s. Maar aan welke voorwaarden moet een VO natuurkundeles over straling voldoen, als je wil dat leerlingen risico’s van…
Professionalisering van docenten via docentontwikkelteams
Bij curriculumveranderingen spelen docenten een cruciale rol, want zij implementeren het nieuwe programma door het te gebruiken in de klas. Professionalisering van docenten is daarbij van groot belang. Maar hoe pak je dat aan? Dat heeft Fer Coenders, voor concept-context scheikunde onderwijs, onderzocht in zijn promotieonderzoek. Hij adviseert professionalisering van docenten via docentontwikkelteams (DOTs). DOTs…
Concept-context onderwijs: benodigde docentcompetenties ontwikkelen
Bij de vakken natuurkunde, scheikunde, biologie en NLT worden in 2013 nieuwe curricula ingevoerd. Deze zijn gebaseerd op de concept-context (CoCo) benadering. Het geven van CoCo lessen vereist een nadruk op andere docentcompetenties dan bij reguliere lessen. Daarom heeft Lesley de Putter in haar promotieonderzoek onderzocht welke docentcompetenties belangrijk zijn voor goed CoCo onderwijs. Ook…
Conferentie techniekdidactiek PATT-26 in Stockholm
De jaarlijkse PATT-conferentie over techniekdidactiek werd juni 2012 in Stockholm gehouden. PATT staat voor pupils’ attitudes towards technology. Op de PATT-conferenties komen onderzoekers uit de hele wereld bij elkaar om ontwikkelingen en onderzoeksresultaten op het gebied van techniekonderwijs met elkaar te delen. Vanuit Nederland en Vlaanderen waren bij de 2012 editie aanwezig: Jan Ardies, Rob…
Songs for teaching
Je hoort ze steeds vaker: liedjes in het bètaonderwijs. Bijvoorbeeld de Photosynthesis Song. Leuk om een les mee te introduceren. Een andere mogelijkheid is leerlingen zelf liedjes te laten schrijven, bijvoorbeeld als verwerkingsopdracht. Alleen leuk, of zit er didactisch meer achter? Dit artikel gaat in op didactiek, effectiviteit, ervaringen en voorbeelden van het gebruik van…
Macro-meso-micro denken met structuur-eigenschap relaties
Macro-micro denken bij scheikunde is wereldwijd een erg lastig onderdeel voor leerlingen. Daarom introduceert Meijer in zijn proefschrift een nieuwe manier om macro-micro denken aan te leren: macro-meso-micro denken met structuur-eigenschap relaties. Om te onderzoeken of deze nieuwe manier van macro-micro denken ook de gewenste resultaten oplevert, heeft Meijer een module ontworpen en deze getest…
Werkgroep opleiding en professionalisering NLT
ECENT heeft in maart 2011 het initiatief genomen om verschillende partijen bij elkaar te krijgen die zich bezig houden met professionalisering en het opleiden van NLT docenten. Dit heeft geresulteerd in een werkgroep Opleiding & Professionalisering NLT. De werkzaamheden zijn juli 2013 afgerond. Het heeft een aantal producten en ideeën voor opleiders en scholen opgeleverd…
Vaardigheden maken kinderen tot zelfstandige onderzoekers
Verslag van de werkgroep “Putting Science Enquiry at the Heart of Learning” tijdens een eendaagse ASE Londen Conferentie. Hoe zorg je dat basisschoolleerlingen zelfstandige en kritische onderzoekers worden? Je leert de leerlingen onderzoeksvaardigheden, waardoor ze al onderzoekend, weten aan welke voorwaarden hun werk moet voldoen. Kate Roberts schreef een boek over de methode die ze…
Stichting C3 brengt chemie het onderwijs in
Stichting C3 promoot al bijna 20 jaar de chemie onder jongeren. Dat doen zij voornamelijk via het onderwijs. Kinderen in de basisschoolleeftijd maken kennis met chemie door zelf proefjes te doen en middelbare scholieren krijgen voorlichting over opleidingen en beroepen. C3 werkt bij de ontwikkeling van haar materialen en activiteiten samen met bedrijven en onderwijsinstellingen….
Leerplanwerkboeken natuurkunde voor het vrijeschoolonderwijs
[collapsibles] In de jaren negentig gaven de Stichting Leerplan Ontwikkeling en het Vrij Pedagogisch Centrum groen licht aan natuurkunde docent Jan van Gils, om zijn werkmethode als docent en leerplanontwikkelaar op schrift te stellen. Samen met co-auteurs Kees Veenman en Ben Geels schreef Jan van Gils twee boeken (zie hieronder voor de Pdf’s) waarin het…
Een gastspreker in de klas
Wat is de meerwaarde van een gastspreker? Wat zijn valkuilen? Wat voor voorbereiding is er nodig? In dit webartikel worden deze vragen behandeld vanuit het perspectief van een docent en een opleider. Een gastspreker kan meerwaarde hebben, maar een goede voorbereiding is dan vereist. Verbinding met de gastles in de lessen voorafgaand en na afloop…
Kwantummechanica in het voortgezet onderwijs
In het nieuwe examenprogramma voor vwo is een nieuw onderwerp het kennismaken met de kwantummechanica, dat ook nog in het centraal examen wordt getoetst.Omdat het onderwerp nieuw is, is er nog niet veel bekend over hoe je leerlingen van het v.o. het beste met de kwantummechanica laat kennismaken. Begin jaren ’80 heeft P.L. Lijnse een…
ECENT conferentie 15 mei 2013: Digitale didactiek
Een digibord ophangen is geen garantie op succes. Hoe kun je zinvol gebruik maken van digitale hulpmiddelen in de onderwijspraktijk? Op 15 mei 2013 wordt in de jaarlijkse ECENT conferentie ingegaan op deze vraag, met het thema: ‘Digitale didactiek: ICT gebruik in de bèta-lerarenopleiding’. Wouter van Joolingen (ELAN, UTwente) verzorgt de openingslezing ‘Actief ICT-gebruik in…
Leren probleemoplossen met hints
In het Nederlandse onderwijs wordt veel aandacht besteed aan het opbouwen van kennis en het leren toepassen daarvan in procedures. Voor het combineren van kennis en verschillende procedures in het oplossen van complexe problemen is veel minder aandacht. Het examen bevat wel opgaven waarbij probleemoplossen nodig is, daarom is het belangrijk om leerlingen hiervoor handvatten…
Onderwijsparade 2013: Wat maakt een docent een goede docent?
Op woensdag 27 februari 2013 was de Onderwijsparade: het jaarlijkse onderwijssymposium van de Universiteit Utrecht. Dit jaar was het thema ‘X-factor – Wat maakt een docent een goede docent?’. Keith Trigwell (Institute for Teaching and Learning, University of Sydney) verzorgde de openingslezing: ‘High quality university teaching – some insights from research in higher education.’ In…
Ontwerpers in het Onderwijs
In het project ‘Ontwerpers in het Onderwijs’ dat door ECENT wordt ondersteund, vergroten de Technische Universiteiten de mogelijkheden voor ontwerpers om in het voortgezet onderwijs aan de slag te gaan. In dit webartikel leest u meer over de stand van zaken van dit project. [collapsibles] Ontwerpen heeft een vaste plek in het onderwijs verworven (Frederik…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: ICLON
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing (ICLON)? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 22 januari 2013. De contactpersoon was Hans van Bemmel (vakdidacticus natuurkunde). [collapsibles] Hieronder volgt een schets van de onderdelen in de lerarenopleiding waar…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: UVA-ILO
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van UVA – Interfacultaire Lerarenopleidingen (ILO)? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 28 februari 2013. De contactpersoon was Peter Uylings (ook NLT coördinator op Bonhoeffercollege). [collapsibles] Aandacht voor NLT zit in de bèta-teamcolleges (2×2 uur) en de (monovak)…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: TU Delft
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van TU Delft? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 16 november 2012. De contactpersoon was Vincent Renken. [collapsibles] Specifieke NLT gemarkeerde activiteiten zijn er niet. Maar activiteiten passend bij de competenties zeker wel. Deze vallen vaak onder het…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: TU/e-ESoE
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van Master Science Education and Communication, Eindhoven School of Education (ESoE)? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 16 november 2012. De contactpersonen waren Ruurd Taconis, Michiel van Eijck en Elise Quant. [collapsibles] NLT competenties worden impliciet en expliciet…
Bewegingen modelleren
Leerlingen in het voortgezet onderwijs ervaren wis- en natuurkunde vaak als strikt gescheiden disciplines. De relatie tussen de wiskunde voor het beschrijven van verandering en de bewegingsleer in natuurkunde blijft in de praktijk onderbelicht. Dit onderzoek laat zien hoe deze onderwerpen op een samenhangende manier kunnen worden ontwikkeld. Inzicht in snelheid en afgelegde weg via…
Modelleren
Modelleren is iets wat we in STEM eigenlijk continu doen. Model is dan ook een breed begrip. Een maquette van een huis is een model, net als een skelet in een lokaal. Een theorie over materialen en deeltjes is net zo goed een model, een vereenvoudigde beschrijving van de werkelijkheid. In STEM is het gebruikelijk…
Natuurwetenschappelijk modelleren in het vo
In het voortgezet onderwijs komt het modelleerproces (het in een model zetten van een verschijnsel) nauwelijks aan bod. In een maatschappij waarin iedereen te maken heeft met uitkomsten van modellen, is het vreemd dat hier weinig aandacht voor is. Daarom heeft Bart Ormel in zijn proefschrift onderzoek gedaan naar uitgangspunten voor goed modelleeronderwijs. Het is…
ELO als administratief medium bij opdrachten
In een elektronische leeromgeving (ELO) kun je buiten de les contact hebben met leerlingen. Bijvoorbeeld over de voortgang van een praktische opdracht, een experimenteel onderzoek, een ontwerpopdracht of een profielwerkstuk. Zo schep je in de les meer rust en ruimte voor vakinhoud. Inhoud in de les, administreren en controleren erbuiten Het begeleiden van praktische opdrachten…
Werken met applets
Hieronder enkele praktische vragen en antwoorden over werken met applets. Hoe ga je om met de vereenvoudigingen in de applet? Verschijnselen en begrippen kunnen op veel manieren worden weergegeven en in de natuurwetenschappen beschrijven we dat schematisch en met symbolen. Bij applets is dat niet anders. Toch is het wel verstandig om bijvoorbeeld te vermelden…
Applets voor beter begrip
Niets haalt het bij een ‘live’ demonstratie van een verschijnsel. Toch blijkt dat leerlingen zich door het ontbreken van ‘afleiders’ bij applets meer op de kern van de zaak concentreren en zo soms meer leren. In dit artikel meer over applets, hun voor- en nadelen en waar je ze kunt vinden. Waarom applets Met een…
Beweegredeneren: een werkvorm bij dilemma’s in de klas
Hersenonderzoek laat zien dat mensen complexe besluiten meestal op basis van emotionele of intuïtieve overwegingen nemen. Wie leerlingen wil voorbereiden op de complexiteit van besluitvorming in dilemma’s zoals genetisch testen, en deze aspecten mee wil nemen, kan de werkvorm beweegredeneren toepassen. Beweegredeneren maakt leerlingen bewust van hun emotie, intuïtie en verstand bij het afwegen van…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: HU
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van Hogeschool Utrecht (HU), Instituut Archimedes, masters aardrijkskunde, biologie, natuurkunde en wiskunde? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 6 februari 2013. De contactpersoon was Hannah Wielenga. [collapsibles] In het curriculum is een cursus NLT van 5 ec opgenomen,…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: COLUU
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van Centrum voor Onderwijs en Leren, Universiteit Utrecht (COLUU)? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 23-10-2012. De contactpersonen waren Ad Mooldijk en Alice Veldkamp. [collapsibles] NLT als vak komt in een aparte middagsessie aan de orde; in een…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: RUG
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van Rijksuniversiteit Groningen (RUG)? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 18 januari 2013. De contactpersoon was Jan Apotheker. [collapsibles] Competentie 3: Vakinhoudelijk en didactisch competent Hoe in opleiding aan de orde? Welke materialen zijn beschikbaar? Samenstellen schoolcurriculum en…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: Fontys Tilburg
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van Fontys lerarenopleiding Tilburg (FLOT)? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 12 maart 2013. De contactpersonen waren Hendrik-Jan Groenenberg en Tom Goris. [collapsibles] Binnen de eerstegraads lerarenopleidingen van de FLOT is er een cursus NLT van 2 ec,…
Aandacht voor NLT specifieke competenties: VU
Hoeveel aandacht is er voor NLT specifieke competenties in de opleiding van Universitaire Lerarenopleiding, Faculteit Psychologie en Pedagogiek, Vrije Universiteit Amsterdam (VU)? Dat vindt u in het onderstaande inventarisatieoverzicht. Deze inventarisatie is gemaakt op 19 maart 2013. De contactpersonen waren Willem Hoekstra en Caspar Geraedts. [collapsibles] DIO’s na en sch volgen samen vakdidactiek-bijeenkomsten, dan komen…
Competentieprofiel docent NLT
Elke docent met een eerstegraadsbevoegdheid in een van de vakken aardrijkskunde, biologie, natuurkunde, scheikunde of wiskunde is automatisch ook bevoegd om NLT te geven, mits hij op zijn school opereert als lid van een multidisciplinair NLT-team. Bevoegd betekent echter nog niet automatisch bekwaam, daarom heeft de Stuurgroep Verankering NLT opdracht gegeven dat er een landelijk…
Boek: Ruim en evenwichtig, oordeelsvorming in de biologieles
Mag alles wat kan? Moet alles wat kan? Hoe laat je leerlingen nadenken en discussiëren over zulke vragen? Frans Olofsen, Agnes Legierse en Rob Boschhuizen schreven hierover een boek: ‘Ruim en evenwichtig, oordeelsvorming in de biologieles’. Een boek speciaal voor biologiedocenten in de tweede fase, maar ook bruikbaar voor andere bètavakken. Een kijkje in de biologieles van…
Morele oordeelsvorming – (top)sport en genen
De kennis en toepassingen op het gebied van genetica nemen toe. Veel van deze ontwikkelingen komen nog niet aan bod in het huidige onderwijs. Daardoor worden leerlingen niet goed voorbereid op besluitvorming over onderwerpen zoals genetisch testen. Het thema ‘topsport en genen’ leent zich goed om morele oordeelsvorming over genetisch testen te behandelen. In topsport gaat…
Intuïtie als basis voor moreel redeneren
Dit artikel gaat over de rol van intuïtie en emotie bij redeneren over (genetische) dilemma’s, en hoe deze informatie gebruikt kan worden om de oordeelsvorming van leerlingen te optimaliseren. De kennis en toepassingen op het gebied van genetica nemen toe. Daardoor wordt het steeds belangrijker dat leerlingen keuzes kunnen maken in genetische dilemma’s. Bijvoorbeeld of ze…
Bruikbaar digitaal leermateriaal en de digi-generatie
Dit webartikel geeft toegang tot twee onderzoeken die zijn gepubliceerd. Het ene heeft als focus de leermiddelenkeuze van de docent, het andere de (leerling-)gebruikers. Deze webpagina sluit af met verwijzingen naar essays over digitale leermiddelen. Over de diversiteit in mening en houding bij het bepalen van (digitaal) leermiddelenbeleid Binnen het Programma Leermiddelenbeleid hebben veel scholen dit jaar…
12 mei 2011 ECENT-conferentie: Hersenwerk in onderwijs
Op 12 mei 2011 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was de titel: Hersenwerk in onderwijs. Hieronder kunt u nog de aankondigingen met de inhoud van de openingslezing en de werkgroepen nalezen. Openingslezing: Hersenwerk in onderwijs Door: prof. Hilleke Hulshoff Pol, hoogleraar neurowetenschappen (UMCU) In deze lezing zal Hulshoff Pol laten…
Een generiek model voor een professionaliseringsprogramma
Een goede implementatie van een vernieuwing vereist het leren van docenten. Daarom heeft Talitha Visser in haar promotieonderzoek een generiek model voor een professionaliseringsprogramma ontworpen. Dit model bestaat uit een voorbereidings-, uitvoer- en reflectiefase en kan vakspecifiek ingevuld worden. Visser heeft het programma ingevuld voor NLT, en getest. Het professionaliseringsprogramma droeg bij aan professionele groei…
Kennisnet Onderzoeksconferentie 2013: Wat werkt met ICT in het onderwijs
Op woensdag 24 april was de jaarlijkse onderzoeksconferentie van Kennisnet over wat werkt met ICT. Het thema was ‘De wisselwerking tussen onderzoek en praktijk’. Het programma bestond uit een openingslezing over coöperatief leren met behulp van ICT, gevolgd door 15 pitches over onderzoek naar ICT en het nut daarvan voor het onderwijs. In dit webartikel…
De rol van websites in professionaliseringsactiviteiten van bèta-lerarenopleiders
Internet speelt een steeds grotere rol in het dagelijks leven. Websites inzetten voor de professionele ontwikkeling van lerarenopleiders lijkt een logisch gevolg. Maar is internet wel een geschikt medium voor de professionalisering van lerarenopleiders? En maken lerarenopleiders gebruik van websites voor hun professionele ontwikkeling? Dit onderzochten Overbeek et al.. Lees hierover in het onderstaande TDβ-artikel. Download: Overbeek…
Opleiding en professionalisering NLT
Op 12 mei 2011 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was de titel: Hersenwerk in onderwijs. Lees hieronder het verslag van de werkgroep van Alice Veldkamp over opleiding en professionalisering NLT. [collapsibles] [collapse title=’Opzet en opbrengst werkgroep 2011′] De motivering voor de werkgroep Na het behalen van de eerstegraads bevoegdheid na, sk,…
Een examenprogramma voor Onderzoek en Ontwerpen
Voor het vak Onderzoek en Ontwerpen (O&O) is een examenprogramma opgesteld, zowel voor havo als voor vwo. O&O is het gezichtsbepalende vak van een nieuw schoolprofiel: het technasium. Op de technasia is O&O zowel in de onderbouw als in de bovenbouw havo en vwo een verplicht vak. In de bovenbouw is O&O een verplicht profielkeuzevak…
Kwantitatieve biologie in het onderwijs
Deze bijdrage is op basis van het promotieonderzoek Meten aan je Hart waarin is onderzocht hoe we kwantitatieve begrippen kunnen onderwijzen in het biologieonderwijs en welke rol informatietechnologie daarbij zou kunnen spelen. Mathematics seems to endow one with something like a new sense—Charles Darwin Zoals Darwin al voorzag, is de biologie van vandaag bij uitstek…
Het puberbrein
Hoogleraar neuropsychologie en psychobiologie Jelle Jolles beschrijft de ontwikkeling van het puberbrein en komt tot de conclusie dat een belangrijke ontwikkeling nog moet worden doorgemaakt als pubers 16 jaar zijn. In deze ontwikkeling speelt de omgeving een cruciale rol. Ouders en docenten zijn een substantieel onderdeel van die omgeving. Van het tiende tot het tweeëntwintigste…
Conferentie: Environment and Health in Science
Van 18 tot 21 augustus 2010 organiseerde het Institut für Gymnasial- und Berufspädagogik van de Universität Zürich (Zwitserland) de internationale conferentie “Environment and Health in Science”. Onderwerpen Environment and Health in Science Education (Regula Kyburz-Graber) Health Literacy – a Link Between Health Education and Science Education (Albert Zeyer) Science, Environment and Health Education: Towards a…
Informeel netwerk Bètaonderwijs regio Utrecht
Werk je als docent in het bètaonderwijs? Of heb je op een andere manier in je werk veel te maken met het onderwijs in de bètavakken, bijvoorbeeld als uitgever, lerarenopleider of vakdidactisch onderzoeker? Dan ben je van harte welkom bij het informeel netwerk Bètaonderwijs regio Utrecht. Hier ontmoet je virtueel of ‘live’ collega’s uit de…
Genderverschillen in lerarenopleidingen
Nederlandse meisjes kiezen minder vaak voor een bèta/techniek-studie dan meisjes uit andere EU-landen, terwijl ze juist gemiddeld meer talent hiervoor hebben. Ook kiezen Nederlandse meisjes minder vaak voor bèta/techniek-studies dan Nederlandse jongens, terwijl jongens en meisjes er ongeveer evenveel talent voor hebben. Hoe komt dat en wat kun je daaraan doen? Deze vragen stonden centraal…
Kernreflectie voor het aanleren van vakdidactische competenties
Lerarenopleiders die vakdidactiek onderwijzen doen er goed aan om zich niet alleen te richten op vakdidactische kennis en vaardigheden. De (beroeps)identiteit van de docent in opleiding en daarmee samenhangende overtuigingen ten aanzien van leren en het schoolvak, spelen een belangrijke rol bij de vakdidactische ontwikkeling van docenten. Een biologiedocent kan bijvoorbeeld worden gedreven door de motivatie om via…
Netwerk van NLT-didactici
In april 2013 kwamen negen lerarenopleiders en leerplanontwikkelaars in Utrecht bij elkaar, om te praten over de vraag of de oprichting van een netwerk van NLT-didactici wenselijk en levensvatbaar zou zijn. Dit bleek het geval.Inmiddels is een netwerk van NLT-didactici gevormd dat ongeveer drie keer per jaar samenkomt. De leden van dit netwerk zijn voor…
Een authentieke praktijk als leercontext
Teaching and learning of modelling in chemistry education. Authentic practices as contexts for learning Gjalt Prins Download FI Scientific Library 63 De nieuwe examenprogramma’s in de bètavakken beogen meer samenhang tussen en binnen de vakken, door het gebruik van de concept-context benadering. Prins presenteert in zijn proefschrift een methode waarbij je gebruik maakt van een…
Moleculaire interacties als basis voor celactiviteiten
Leerlingen leren wel over eiwitten en hun structuur, maar niet hoe eiwitten een cruciale rol spelen in de activiteit van cellen. Daardoor zeggen leerlingen over celactiviteiten dingen als “Dat doet die cel gewoon”. Ook denken leerlingen dat er een rechtstreeks verband is tussen genen en eigenschappen, terwijl genen voor eiwitten coderen die weer bepalend zijn…
Videotoepassingen voor vakdidactisch onderwijs
Video is een medium dat in lerarenopleidingen steeds vaker wordt ingezet voor vakdidactisch onderwijs, naast video’s over vakinhouden. Dit artikel geeft een overzicht van de wijzen waarop opleiders PO, VO en MBO video voor het onderwijzen van didactiek kunnen gebruiken: Van registreren en reflecteren tot het bieden van contexten en ‘best practices’. Bron is het…
Enriched skeleton concept mapping met scripts bevordert betekenisvol leren
Een zorgpunt in het onderwijs is dat studenten teveel reproducerend leren, en te weinig betekenisvol. Hoe kun je onderwijs zodanig vormgeven dat studenten betekenisvol gaan leren? Zowel concept mapping als samenwerkend leren kan studenten aanzetten tot betekenisvol leren. Ton Marée combineerde deze twee methoden daarom tot enriched skeleton concept mapping met ingebouwde scripts. Uit het…
Concept cartoons
In 1991 hebben Brenda Keogh en Stuart Naylor de eerste concept cartoons ontwikkeld. Sindsdien is hier veel onderzoek naar gedaan en zijn er vele concept cartoons ontwikkeld. Concept cartoons, ook wel praatplaten of discussieposters genoemd, kunnen voor allerlei doeleinden worden ingezet. Bijvoorbeeld om misconcepten te herkennen en aan te pakken, maar ook als start voor onderzoekend…
Internationale PATT-conferentie
Op 23-26 augustus 2016 werd door de HU en de TU-Delft de 32ste internationale PATT- conferentie over techniekonderwijs georganiseerd. Het thema van de conferentie was technology education for 21st century skills. Gerald van Dijk (HU), Arien Bekker (oud-collega HU) en Marc de Vies (TU-Delft) namen de organisatie voor hun rekening. Onderdeel van de conferentie vormde een…
Save the date: 18 mei 2018 Ecent/ELWIeR conferentie
Op vrijdag 18 mei 2018 organiseren ECENT en ELWIeR samen de jaarlijkse conferentie voor lerarenopleiders. De perfecte gelegenheid om in contact te komen met collega’s en op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen binnen het werkveld. Reserveer alvast de datum voor de volgende conferentie. Heeft u suggesties voor een thema, lezing of werkgroep? Laat…
Het kiezen van een methode
SLO heeft methodekeuze checklists ontwikkeld ter ondersteuning van docenten of secties die een keuze willen maken uit leermiddelen, zoals een lesboek of website. De checklists bestaan uit een lijst aandachtspunten waaraan je zelf een gewicht kunt toekennen. Uiteindelijk rolt er een rapportcijfer voor de methode uit. Er zijn checklists voor biologie, natuurkunde en scheikunde. Deze vindt u in dit…
Een strategie voor het recontextualiseren van biologische concepten
Kennis is niet statisch, maar flexibel. Hoe leer je leerlingen dat kennis altijd in ontwikkeling is, in plaats van dat de tekst in het boek ‘de waarheid’ is? Daan van Weelie ontwikkelde in zijn promotieonderzoek een onderwijsleerstrategie om leerlingen dit te leren, door het recontextualiseren van biologische concepten. Hierbij is het van belang om activiteiten,…
PARRISE-project
Promoting Attainment of Responsible Research and Innovation in Science Education Europees project Socio-Scientific Inquiry-Based Learning: connecting formal and informal science education with society (december 2017) Verwijzingen www.parrise.eu Socio-Scientific Inquiry Based Learning (SSIBL), beschrijving van deze benadering Science & Society in Education (Special Issue of the School Science Review) [collapsibles] [collapse title=”Doelstelling Parrise”] In het grootschalige…
Terugblik op Ecent/ELWIeR conferentie 2017
Op 19 mei kwamen ongeveer 120 lerarenopleiders bij elkaar in Utrecht voor de jaarlijkse conferentie voor pabo, tweede- en eerstegraads lerarenopleiders. Het thema was: ‘Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding’. De conferentie startte met een openingslezing over de Leidse Tyrannosaurus Rex door Yuri Matteman, hoofd afdeling educatie van Naturalis. Dit werd direct…
De natuurwetenschappelijke methode als een basis voor leren?
De leerling is tijdens zijn opleiding continu nieuwe kennis aan het ontdekken of bestaande kennis aan het herzien, net als een wetenschapper. De denk- en werkwijze die een wetenschapper gebruikt, kan een leerling gebruiken om zelf kennis eigen te maken. Om deze methode te gebruiken moet een leerling beschikken over onderzoeksvaardigheden: van problemen onderkennen tot…
De geschiedenis van wetenschappelijke geletterdheid in het onderwijs
Al sinds de introductie van de term ‘wetenschappelijke geletterdheid’ in de jaren ‘50, is er onduidelijkheid en onenigheid over de betekenis ervan. Dit artikel geeft achtergrondinformatie over wetenschappelijke geletterdheid, aan de hand van verschillende definities/invullingen die er in de 20e eeuw aan gegeven zijn, en de betekenis hiervan voor het onderwijs. [collapsibles] De inhoud van dit artikel is gebaseerd…
Tipping Point Ahead: over kantelpunten in het klimaat
Tipping Point Ahead is een interactief project voor middelbare scholieren, op initiatief van het Netherlands Earth System Science Centre (NESSC). Onderzoekers binnen NESSC willen klimaatverandering beter begrijpen en betrouwbare voorspellingen doen over het klimaat van de toekomst. Maar hoe pak je dat onderzoek aan? [collapsibles] Het Tipping Point Ahead project is bedoeld om scholieren te…
Universitaire cursus geofysica
In de periode 22 april – 1 juli 2016 wordt in het kader van het universitaire bijscholingsprogramma (natk4all) een cursus gegeven over het keuzeonderwerp “Geofysica”. Deze Natk4all cursus voor natuurkundedocenten wordt op vijf vrijdagmiddagen (en één middag tentamen) verzorgd door collega’s van de Universiteit Utrecht op een locatie vlakbij Utrecht CS. Het uitgangspunt van de…
Opbrengsten van de ECENT/ELWIeR conferentie 2016: Bèta in samenhang in 2032
Woensdag 18 mei 2016 bezochten bijna 150 deelnemers de eerste gezamenlijke conferentie voor lerarenopleiders van ECENT en ELWIeR. De openingslezing van Marc de Vries (TU Delft) over de overlap tussen de verschillende componenten van STEM gaf een prachtige introductie voor de eerste werkgroepronde. In deze ronde is extra aandacht besteed aan de samenhang tussen de verschillende disciplines; uniek voor…
Workshop Vedotech conferentie 2011 ‘Techniekonderwijs en Diversiteit’
Powerpoint en filmpje bij de presentatie van Gerald van Dijk op 11 november 2011. Download: Powerpoint presentatie
Ruimte-experts leggen link tussen curriculum en beroepspraktijk
Expert, wetenschappers, onderzoekers en technici uit de praktijk kunnen een inspirerende rol spelen binnen het beta- en techniekonderwijs. Helaas is het niet altijd mogelijk om ze in de klas uit te nodigen. In de videoserie ”De ruimte-experts” gaat klokhuispresentator Maurice Lede daarom op bezoek bij professionals uit de wereld van de ruimtevaart en sterrenkunde. Met behulp van experimenten geven…
Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen
Het Tijdschrift voor Didactiek der bètawetenschappen was een wetenschappelijke tijdschrift over de didactiek van wiskunde en natuurwetenschappen van 1983 tot 2013. Op deze pagina vindt u alle publicaties (pdf)
Lectoraten didactiek rekenen/wiskunde en natuurwetenschappen
Welke lectoraten op het gebied van de bètadidactiek zijn er? Waar houden zij zich mee bezig? Een overzicht
Morele oordeelsvorming over Genomics
Veranderen we de genen van een embryo bij een IVF procedure? Worden mensen al gekloond? Kunnen we in de toekomst een ‘kind op bestelling krijgen’?
Ecologie: wat kennen en kunnen leerlingen aan het einde van het VWO?
Wat moeten leerlingen weten en kunnen met betrekking tot ecologie? Wat wordt daarvan getoetst in de Centrale Examens (CE’s)? Analyses n.a.v. deze vragen leiden tot concrete aandachtspunten voor docenten en lerarenopleiders met betrekking tot onderwijs in de ecologie. Wat leerlingen moeten weten en kunnen is vastgelegd in examenprogramma’s en syllabi1. Voor de CE analyses zijn…
ECENT/ELWIeR conferentie 19 mei 2017: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding
Op vrijdag 19 mei 2017 wordt de ECENT/ELWIeR conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding. De conferentie start met een openingslezing over De Leidse Tyrannosaurus Rex door Yuri Matteman, hoofd afdeling educatie van Naturalis. Dit wordt direct vervolgd in een ontwerp-sessie rondom deze zelfde Trix. In…
De concept-contextbenadering voor het biologieonderwijs
Met de concept-contextbenadering is het mogelijk voor een specifieke groep leerlingen voor hen relevante onderwijsinhoud te selecteren. Daartoe wordt het begrip ‘context’ gedefinieerd als handelingspraktijk. Onderwijsdoelstellingen op basis van de concept-contextbenadering richten zich op gebruik van concepten in contexten. Dit type doelstellingen bepaalt het speelveld waarbinnen didactische keuzen kunnen worden gemaakt.
Internationale projecten STEM
Leren en professionaliseren is verder kijken. Op deze pagina vindt u een overzicht van internationale websites die voor lerarenopleiders en leraren in natuur(wetenschap) en techniek interessant kunnen zijn.
Mascil: Onderzoekend leren in beroepscontexten
Leerlingen krijgen op school weinig te zien van het beroepenveld waar de kennis en vaardigheden die ze op school leren van pas komen. Ook gebruiken docenten weinig activerende werkvormen in hun lessen, terwijl uit onderzoeken blijkt dat die aanpak de motivatie voor het leren en de interesse in de bètavakken kan verhogen. Binnen het Europese project Mascil wordt geprobeerd aan beide tekorten wat te doen.
Just in time teaching
Je gaat je les voorbereiden. Welke onderwerpen hebben extra aandacht nodig? Welke zijn goed begrepen? Met behulp van email of een elo kun je voorafgaand aan de les leerlingen vragen laten beantwoorden of de uitvoering van opdrachten op laten sturen. Met die informatie kun je de les dan beter indelen.
Misconcepten
In een poging de wereld om zich heen te begrijpen, nemen we denkbeelden aan die een logische verklaring geven voor verschijnselen in onze omgeving. Wanneer deze denkbeelden onjuist zijn noemen we ze misconcepten. Ze ontstaan steeds weer bij iedere generatie opgroeiende mensen, onder meer door informele cultuuroverdracht tijdens de opvoeding en contact met leeftijdsgenoten
6 Aspecten van een onderzoekende houding
In alle fasen van het onderwijs is het werken aan een onderzoekende houding belangrijk. Het begint met het voeden van de nieuwsgierigheid van kleuters, maar waar koersen we in het onderwijs op af? Roeland van der Rijst komt in zijn onderzoek onder universitaire docenten in de natuurwetenschappen uit op zes verschillende aspecten die voor hen een onderzoekende houding typeren.
De ‘Stralende week’ van Nucleair Nederland
Om 10:15 uur komt er een grote bus aan bij de Spanjeweg in Nieuwdorp. Een klein kwartiertje eerder was er een ander bus aangekomen op de Drienemansweg in Almelo. In deze bussen zaten de eerste 80 van de ruim 300 leerlingen die of de COVRA of URENCO kwamen bezoeken. Deze leerlingen en hun docenten deden mee aan…
PARRISE end conference, August 20th, 2017, Dublin
Experience new ways of introducing social issues in science education, learn about innovating teacher professional development. Witness how teachers stage these approaches in their classroom. The conference ‘Science and society in education’ is aimed at science teachers and teacher trainers (primary and secondary education), science education researchers, informal science educators, and representatives from government and…
Rapport ‘Interesses en studiekeuze van jongeren met bètatalent’
De afgelopen jaren zijn er binnen de Universiteit Utrecht verschillende masterscripties geschreven over leerlingen van het Junior College Utrecht (JCU) en de U-Talent Academie (U-TA). De scripties doen verslag van onderzoek naar de interesses, interesseontwikkeling en studiekeuzeprocessen van deze leerlingen. Welke interesses hebben JCU- en UTA-leerlingen met betrekking tot bèta-disciplines, maar ook daarbuiten? Hoe ontwikkelen…
Dobbelen voor de winst tijdens de Wiskunde B-dag
“Op een vroege vrijdagochtend in november betraden we het klaslokaal op school met allen een wat vermoeide aanblik. Een hele dag wiskunde voor de boeg, we konden ons iets ontspannenders voorstellen. Maar het begon met spelletjes, dobbelspelletjes en kansen op winst, dat was verre van saai. Bereken hoe groot de kans is om te winnen,…
Terugblik op workshop Sally Brown: Using good assessment and feedback practices
Op 15 maart gaf de Engelse toetsdeskundige emerita Prof. Dr. Sally Brown een workshop voor de faculteit Bètawetenschappen van de Universiteit Utrecht in het Teaching & Learning Lab. Brown is werkzaam geweest bij verschillende universiteiten over de wereld en werkt inmiddels al 25 jaar samen met Onderwijs & Training (voormalig IVLOS) van de UU. De…
Update: Dieren en dierproeven in het onderwijs
Jan van der Valk werkt als 3V senior consultant bij het 3V-Centrum Utrecht Life Sciences van de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht. Hij is opgeleid als medisch-bioloog, gepromoveerd als neurofysioloog, en werkt sinds 1988 voor de Alternatieven voor dierproeven. Eerst als onderzoeker, later als consultant via het toenmalige NCA. Onderwijs is één van zijn aandachtsgebieden waarbij hij zich richt op zowel alternatieven in het onderwijs, als het onderwijs geven over alternatieven voor dierproeven. Hij is docent in de cursus Proefdierkunde en de post-graduate master-opleiding Animal Welfare, en geeft geregeld gastcolleges over de 3V-alternatieven voor dierproeven.
Congres ‘Leren met virtual reality’
Wat zou je met virtual reality in je onderwijs kunnen doen? Op woensdag 7 juni is er bij Virtual Reality Center ENVERSED in Eindhoven een congres over dit onderwerp. Op dit congres kun je onder andere VR op allerlei manieren ervaren en maak je kennis met concrete VR-onderwijstoepassingen. Lees meer op: http://www.lerenmetvr.nl/
Stellingen, plaatjes en verhaaltjes: Vormen van kennis
In wat voor vormen kun je kennis oproepen uit het hoofd van leerlingen (en van onszelf) en hoe kun je daar handig gebruik van maken in het onderwijs?
Natk4all: universitaire cursussen voor natuurkunde eerstegraders
In het artikel Vakinhoud natuurkunde eerstegraders op één lijn bij Technische Universiteiten berichtten wij in 2013 over het gelijktrekken van de opleidingen tot eerstegraads natuurkundedocent. Inmiddels is dit project, genaamd Natk4all, gestart met ondersteuning van het ministerie van OCW. Bij Natk4all worden elf cursussen ontwikkeld, van quantummechanica tot grondslagen van de natuurkunde, die vanaf september 2015 van start gaan. Doel is meer natuurkundedocenten opleiden. Tegelijkertijd bieden de cursussen een buitenkans voor al werkende docenten om zich vakinhoudelijk te verdiepen. Ook docenten die al lesgeven, maar hun bevoegdheid nog moeten halen, kunnen zich opgeven.