Voortgezet onderwijs
Een leerlijn voor werken met verbanden
De bètavakken hebben elk hun eigen manier om met verbanden, evenredigheden en functies om te gaan. De verschillende behandelwijzen ondersteunen elkaar niet. Leerlingen ervaren de leerstof dan ook niet als samenhangend. Daardoor zullen zij wat ze bij het ene vak leren, niet vanzelf bij het andere vak gebruiken. [collapsibles] In dit artikel wordt eerst bekeken…
Leren onderzoeken: de basis
Onderzoek doen berust op een aantal basisvaardigheden die met geschikte praktische opdrachten kunnen worden opgebouwd. Dit artikel beschrijft een zestal typen opdrachten en geeft links naar voorbeeldopdrachten voor biologie, natuurkunde en scheikunde. [collapsibles] Schema van praktische opdrachten voor basisvaardigheden Voor het oefenen van basisvaardigheden voor onderzoek, doen leerlingen een aantal praktische opdrachten die specifiek geschikt…
Leren onderzoeken: Onderzoeksvraag en hypothese
Onderzoek doen berust op een aantal basisvaardigheden die met geschikte praktische opdrachten kunnen worden opgebouwd. Dit artikel beschrijft de vaardigheid: onderzoekvraag/ hypothese aan de hand van een korte natuurkundeopdracht. [collapsibles] Natuurkundeopdracht Spinnenwebdraden Beschrijving Een spinnenweb moet aan veel eisen voldoen, om een insect te kunnen vangen, zonder daarbij kapot te gaan. Daarom is een web…
Leren onderzoeken: Variabelen onderzoeken
Onderzoek doen berust op een aantal basisvaardigheden die met geschikte praktische opdrachten kunnen worden opgebouwd. Dit artikel beschrijft de vaardigheid: variabelen onderzoeken aan de hand van een korte scheikundeopdracht. [collapsibles] Scheikunde opdracht Zoutgeleiding Beschrijving Zoals je weet geleiden zoutoplossingen elektrische stroom als je daar spanning op zet. De stroomsterkte door zo’n oplossing kun je meten…
Vaardigheid: Een werkplan maken
Onderzoek doen berust op een aantal basisvaardigheden die met geschikte praktische opdrachten kunnen worden opgebouwd. Dit artikel beschrijft de vaardigheid: “Werkplan maken” aan de hand van een korte biologieopdracht. Biologieopdracht Groente koken, ja of nee? Beschrijving Groente koken of rauw eten, wat is nu het beste? Op deze vraag valt geen eenvoudig antwoord te geven….
Alert 133 – Onderzoek statistische gecijferdheid
Wat is de voorkennis van eerstejaars pabo-studenten op het domein verbanden/statistiek? Om dit in kaart te brengen ben ik op zoek naar pabo’s waar ik najaar 2014 een digitale vragenlijst kan afnemen. Aanleiding voor dit onderzoek is dat statistiek op de basisschool vaak beperkt blijft tot het maken en interpreteren van grafieken en het uitrekenen…
RekenGroen
In opdracht van de AOC raad heeft het project RekenGroen praktijkgerichte modules ontwikkeld voor het aanleren en onderhouden van het rekenen op niveau 2F, zowel voor de bovenbouw van het vmbo en de aansluitende mbo-opleidingen. (2010-2014) Hoewel in vmbo-groen wiskunde een verplicht vak is, is daarnaast behoefte ontstaan aan een passend rekenprogramma. Vragen die daarbij…
Alert 85 – Professionele leergemeenschappen voor wiskunde
Inmiddels is duidelijk dat verschillende lerarenopleidingen (ulo’s) kunnen starten met professionele leergemeenschappen (PLG’s, o.a. RUG en RU/HAN, zullen PLG’s starten met wiskunde als vakinhoud; bij de UU zal het gaan over de kennisbasis voor lln voor science onderbouw vo)). ELWIeR (en ECENT) zullen zorgdragen voor de uitwisseling tussen deze PLG’s als het gaat om wiskunde…
Uitwiskeling
‘Tijdschrift’ voor wiskunde-onderwijs in België uitwiskeling.be Eerdere versie van deze pagina uit 2013: “Onze zuiderburen betreuren het dat de Nieuwe Wiskrant ophoudt te bestaan, maar zien met vertrouwen tegemoet dat Euclides hierdoor rijker zal zijn.”
Alert 36 – Bijeenkomst onderzoeksgroep 2e/1e graads (24-1-2013)
Binnen ELWIeR is een onderzoeksgroep 2e/1e graads lerarenopleiding wiskunde ontstaan. Deze groep zal bij elkaar komen op: 24 januari 2013, 14:00 tot 16:00 Freudenthal Instituut, Princetonplein 5, zaal 4.01 Als u belangstelling hebt om bij deze groep aan te sluiten, stuur dan een mail aan Vincent Jonker. Organisatoren: Paul Drijvers, Tom Goris, Vincent Jonker Ton…
Natuurwetenschappelijk onderwijs voor duurzame ontwikkeling
Vanwege de grote problemen waar de mensheid voor staat, zoals het opwarmen van de aarde en het uitputten van natuurlijke hulpbronnen, is er momenteel veel aandacht voor duurzame ontwikkeling. Ook is er een toenemend besef dat de kwaliteit van het onderwijs kritisch is voor duurzame ontwikkeling in alle sectoren van de samenleving. In hoog aangeschreven…
Demonstratieproeven bij stoffen en materialen
In de bachelor-lerarenopleiding scheikunde van instituut Archimedes van de Hogeschool Utrecht zijn er twaalf vakcursussen. Iedere vakcursus heeft een beroepsgerichte opdracht, waarin studenten bij het vakdomein van de cursus een leermiddel maken dat gebruikt kan worden in de schoolpraktijk. Dit artikel betreft de vakcursus Stoffen en Materialen. De beroepsgerichte opdracht bestaat uit het uitvoeren van…
Een toets met correctievoorschrift maken bij kracht en beweging
In de bachelor-lerarenopleiding van instituut Archimedes van de Hogeschool Utrecht zijn er twaalf vakcursussen. Iedere vakcursus heeft een beroepsgerichte opdracht, waarin studenten bij het vakdomein van de cursus een leermiddel maken dat gebruikt kan worden in de schoolpraktijk. Dit betreft de vakcursus kracht en beweging. De beroepsgerichte opdracht bestaat uit het maken van een toets…
Simulaties bij Licht en Geluid
In de bachelor-lerarenopleiding van instituut Archimedes van de Hogeschool Utrecht zijn er twaalf vakcursussen. Iedere vakcursus heeft een beroepsgerichte opdracht, waarin studenten bij het vakdomein van de cursus een leermiddel maken dat gebruikt kan worden in de schoolpraktijk. Dit betreft de vakcursus Licht en Geluid. De beroepsgerichte opdracht bestaat uit het maken van een opdrachtenblad…
ECENT conferentie 21 mei 2014: Het bèta-mozaïek
Op woensdag 21 mei 2014 wordt de jaarlijkse ECENT conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Het bèta-mozaïek: Samenhang in de vakken. Dirk Jan Boerwinkel (FIsme, UU) zal de openingslezing verzorgen, over de nieuwe kennisbasis voor de onderbouw. Daarna worden er diverse werkgroepen aangeboden, over het thema en andere actuele onderwerpen. Hieronder volgen omschrijvingen…
School en werk verbinden: voorbeelden van boundary crossing in het laboratoriumonderwijs
We leren niet voor school, maar voor het leven en werk. Helaas zien veel leerlingen niet altijd de relevantie van wat ze op school leren of kunnen ze op het werk niet goed toepassen wat ze op school hebben geleerd. In het middelbaar laboratoriumonderwijs hebben wij twee manieren ontwikkeld waarmee school en werk meer kunnen…
Mindshifting: (Hoe) kunnen we mindsets veranderen?
Op 19 december 2013 hield Prof. Dr. P. Robert-Jan Simons zijn afscheidsrede als hoogleraar ‘Didactiek in digitale context’ aan de Universiteit Utrecht. In dit webartikel leest u een korte samenvatting van deze afscheidsrede, en kunt u de gehele afscheidsrede lezen. [collapsibles] Er zijn twee mindsets over de mind te onderscheiden: Groei mindset: intelligentie/kwaliteiten zijn wel…
Genetica in beweging, de moeite waard om te leren
De kern van het boek Genetica in beweging, de moeite waard om te leren (NVON reeks nr. 9) is suggesties voor activiteiten die leerlingen in vmbo, havo, en vwo motiveren en die tegemoet komen aan preconcepties en leermoeilijkheden in de mendelse, moleculaire en populatiegenetica. Het boek geeft daarnaast in vogelvlucht informatie over geschiedenis van de…
Van een gesloten naar een open practicum
In de verschillende biologiemethodes van het voortgezet onderwijs vind je allerlei practica. Van een proef met tuinkerszaadjes tot het meten van de hartslag voor en na kniebuigingen. Leerlingen gaan aan de slag met verschillende materialen en komen uiteindelijk tot een resultaat. Afhankelijk van het gestelde doel en bijbehorend type practicum, kan een leerling meer of…
Alert 30 – ELWIeR Conferentie 2012
Noteer alvast in uw agenda: DE ELWIER CONFERENTIE 2012 23 november 2012 Utrecht, Domstad Koningsburgerweg (ochtend en middag) Het thema van dit jaar Werken aan de kwaliteit van de lerarenopleidingen wiskunde en rekenen In landelijke leernetwerken voor pabo-, 2e en 1e graads opleiders Meer details Hier inschrijven. De prijs is 75 euro.
Rekenbewust vakonderwijs – conferentie 27 november 2012
Aankondiging van een de Conferentie ‘Rekenbewust Vakonderwijs in het vo – Rekenen vanuit de vakken’, 27 november 2012. Rekenen staat volop in de aandacht. Niet alleen omdat het een verplicht onderdeel wordt van het examen, maar ook omdat rekenen in de examens bij verschillende vakken steeds meer van leerlingen vraagt. Elke vakdocent loopt ertegenaan dat…
Alert 28: conferentie SLO doorlopende leerlijnen
Conferentie over doorlopende leerlijnen taal en rekenen (november 2012) een ingezonden bericht vanuit de SLO (niet specifiek gericht op lerarenopleiders) Op verschillende plaatsen in Nederland is de afgelopen vier jaar in pilots gewerkt aan verbetering van de doorlopende leerlijn taal en rekenen, en wel op de snijvlakken van sectoren: van voor- en vroegschool naar basisonderwijs,…
Alert 25 – Symposium Wiskundedidactiek op 8 juni 2012
Op vrijdag 8 juni 2012 van 14:30 tot 17:30 uur vindt in aansluiting op de Wiskunde D-dag het Symposium Wiskundedidactiek plaats. Op het Symposium spreken Joop van Dormolen, Anne van Streun en Joke Daemen. Ook wordt het eerste exemplaar van het Handboek Wiskundedidactiek aangeboden aan Hans van Duijn, voorzitter Platform Wiskunde Nederland. De doelgroep van…
Alert 24 – IEA studie TEDS-M
Onlangs kwam een studie uit over lerarenopleidingen wiskunde (pabo en tweedegraads), een vergelijkende studie over 17 landen. Deze Teacher Education and Development Study in Mathematics (TEDS-M) vergeleek de landen op enkele centrale onderzoeksvragen: Welk landelijk beleid is w.b. de lerarenopleiding? Wat zijn de hoofdkarakteristieken van de programma’s voor de lerarenopleiding? Wat is het ‘niveau’ van de…
Alert 23 – Energieke bijeenkomst ELWIeR verduurzaming
Op 15 maart 2012 kwamen ongeveer 30 docenten en bestuurders van lerarenopleidingen bij elkaar (voornamelijk ELWIeR, en ook enkelen vanuit ECENT, www.ecent.nl). Inzet van deze bijeenkomst was om commitment te peilen voor een volgende periode ELWIeR (elwier 3.0), schooljaren 2012-2013 en schooljaren 2013-2014. Als we goed luisteren naar deze bijeenkomsten zien we dat er ‘investeringsbereid’…
WiVa beroepsregister
Hieronder een bericht dat door Marianne Lambriex (Nederlandse Vereniging van Wiskunde Leraren) werd verspreid over de tussenstand van het Beroepsregister WiVa (‘wiskundeleraar vakbekwaam’) Het bevat een oproep voor docenten po, vo, mbo. BEROEP: LERAAR! DE HERIJKING VAN DE BEKWAAMHEIDSEISEN DOOR DE ONDERWIJSCOÖPERATIE De komende maanden gaan de vakbonden en vakverenigingen van leraren die met elkaar…
Alert 14 – rekenen in het (v)mbo
Hieronder een korte samenvatting van de ELWIeR bijeenkomst over ‘rekenen in het (v)mbo’ (en de mogelijke consequenties voor de lerarenopleiding), van 24 maart j.l. Bij de bijeenkomst waren vertegenwoordigd: de pabo-opleidingen en de lerarenopleidingen tweedegraads. Verder zal er vanuit ELWIeR thans wat tijd gestoken gaan worden in het verder uitzoeken (en dus evt. ontwikkelen) van…
Elwier alert 12: Wiskunde ICT-conferentie
Maandag 11 april 2011 vindt in Utrecht de Wiskunde ICT-conferentie plaats. De conferentie heeft als thema ‘onderzoek en praktijk’ en wordt georganiseerd door APS en het Freudenthal Instituut. Tijdens deze conferentie zetten we op een rijtje welke mogelijkheden er zijn voor de wiskundedocent om ICT in de breedste zin van het woord in te zetten….
ELWIeR Conferentie: 12 november 2010
Conferentie 2010 ELWIeR – 12 november 2010 Utrecht, Uithof Ongeveer 130 belangstellenden namen deel aan deze conferentie met als centraal thema de ‘Borging van de kennisbases’. Abstract In alle lerarenopleidingen wordt gewerkt aan een concrete implementatie van de kennisbases, en dit leidt thans tot interessante vraagstukken hoe deze kennisbases geborgd moeten worden. Binnen ELWIeR (en…
Probleemoplossen, hoe doen ze dat?
Bij het oplossen van een natuurkundeopgave blijven leerlingen vaak hangen in een bepaalde aanpak. Deze houden ze minutenlang vol zonder dat dit iets oplevert. [collapsibles] Hoe lossen ze dat op? Het oplosgedrag waarbij de leerling, een beginner, in een bepaalde aanpak blijft hangen, is geobserveerd door Tuminaro & Redish (2007). Zij karakteriseren dit oplosgedrag met…
Model-based reasoning
In onderwijs en in het ontwerpen van didactische strategieën dat gericht is op zorgvuldigheid in begripsontwikkeling is een oriëntatie op mogelijke redeneerwijzen van leerlingen van belang. [collapsibles] Onderzoekers zoals Rosalind Driver onderscheiden drie soorten redeneren bij leerlingen. phenomenon-based reasoning, redeneren gebaseerd op de verschijnselen, herken je aan het gebruiken van een beschrijving van een verschijnsel…
Ervaringen in de praktijk met concept-contextonderwijs
In de publicatie ‘Een enkeltje CoCo’ laten biologiedocenten andere biologiedocenten profiteren van de ervaringen die ze met concept-contextonderwijs opgedaan hebben. [collapsibles] Vanuit de ervaringen wordt ingezoomd op punten die centraal staan bij de vernieuwing van het biologie-onderwijs richting concept-contextonderwijs (CoCo). Aansluitend op die centrale punten is een methode ontwikkeld waarmee docenten -al dan niet uitgaande…
De aard van natuurwetenschappen en techniek in het onderwijs
In het lager en voortgezet onderwijs wordt een bepaald beeld geschetst van de natuurwetenschappen. Het vele onderzoek dat in dit verband aan het natuurwetenschappelijk onderwijs is gedaan, staat bekend onder de noemer Nature of Science (NoS). Onderzoek op dit gebied heeft bijvoorbeeld laten zien dat het beeld van wetenschap dat leerlingen meekrijgen, zelden in overeenstemming…
Nieuwe Scheikunde 2007-2013
Voor scheikunde in havo en vwo is een geheel vernieuwd examenprogramma in ontwikkeling. Scholen, didactici, vakexperts en SLO werken hieraan vanaf 2002 samen in een interactief ontwikkel- en implementatietraject. In 2007 is het examenexperiment van start gegaan. Het vernieuwde examenprogramma zal in 2013 landelijk worden ingevoerd. Hieronder vindt u onder andere: modules, voorbeeldopgaven en publicaties….
Lezing: Bètaonderwijs in verandering
Kerst Boersma is hoogleraar didactiek van de biologie, en altijd intensief betrokken geweest bij vernieuwingen in het natuurwetenschappelijk onderwijs. Van 2005 t/m 2010 was hij voorzitter van de CVBO, de vernieuwingscommissie die een nieuw examenprogramma voor het vak biologie ontwikkelde, en voorzitter van het overleg van de commissies en stuurgroepen voor de vijf bètavakken. Kerst Boersma…
Lineariteit en enkele hardnekkige misconcepties
Het artikel dat hier besproken wordt: De Bock, D., Van Dooren, W., Janssens, D., & Verschaffel, L. (2002). Improper use of linear reasoning: an in-depth study of the nature and irresistibility of secondary school students’ errors. Educational Studies in Mathematics, 50, 311-334. Aanleiding Lineariteit is een kernbegrip in het onderwijs voor wis- en de natuurwetenschappen,…
Pedagogical content knowledge
dossier onderwijskennis Draagt ‘wiskundige kennis voor lesgeven’ van leerkrachten bij aan de vooruitgang van hun leerlingen op hun prestaties in rekenen/wiskunde? Onder ‘wiskundige kennis voor lesgeven’ wordt verstaan: wiskundige kennis die gebruikt wordt bij het geven van reken/wiskundelessen. Dus kennis die nodig is om uit te leggen, antwoorden van leerlingen te interpreteren, lessen voor te…
Working memory, math performance, and math anxiety
In deze alert bespreken we het artikel Working memory, math performance, and math anxiety M.H. Ashcraft and J.A. Krause Psychonomic Bulletin & Review, 2007, 14(2), 243-248. Nederlandse samenvatting Literatuur op het gebied van cognitie toont aan hoe zeer prestaties op het gebied van wiskunde, meer dan alleen het oproepen van feiten, afhangen van het werkgeheugen…
Vakdidactische kennisbasis
Van de SLW (Samenwerkingsgroep Lerarenopleiding Wiskunde 2e graads) verscheen in 2010: Van Ast, M., Ballering, F., Bruinsma, E., Konings, T., Krabbendam, H. and Staal, H. (2010). Een beschrijving van de vakdidactische kennisbasis voor een startbekwame wiskundeleraar. Onderdeel van de kennisbasis wiskunde. Arnhem: SLW/ Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Met dit document wordt weer een stap…
Speciaal onderwijs: betekenisvol onderwijs en scaffolding
In deze alert vindt u een korte bespreking van het artikel Realistisch reken-wiskundeonderwijs in het sbo (1) Theorie, vragen en perspectieven door J. Nelissen, N. Boswinkel en E. de Goeij in het Tijdschrift voor orthopedagogiek, 46 (2007) 321-331. Aanleiding In 2001 startte het Freudenthal Instituut op verzoek van het ministerie van OC en W het…
Self-efficacy
Steeds meer lesmateriaal en cursussen worden online aangeboden. Ook lerarenopleidingen maken in toenemende mate gebruik van online materiaal in diverse vormen: cursussen, kennisbanken, MILE (niet online maar wel vergelijkbaar met een ELO) etc.. Een vraag die dan opkomt is welke leerstrategieën en motivatie-aspecten invloed hebben op het succes en de prestaties van de studenten in…
Klassikale bespreking: wiskundig discussiëren in het vo
Wat moet een docent weten/kunnen om een goede discussie te voeren met de klas tijdens een wiskundeles?
Talis
Uit het onderzoek Talis (Teaching and Learning Internation Survey) komen gegevens hoe docenten uit de onderbouw lesgeven en hoe ze zichzelf professioneel willen verbeteren. Het officiele rapport staat bij de OECD. Afgelopen week publiceerde OCW de resultaten uit het Nederlandse onderzoek (met datum 30-11-2009, uitgevoerd door Regioplan) Uit de gegevens: * Docenten met de hoogst…
Handboek: Natuur- en scheikunde in de basisvorming
In 1995 is door de SLO, APS en LO’S bij Thieme het boek ‘Natuur- en Scheikunde in de basisvorming, een praktische uitwerking in lesvoorbeelden’ uitgegeven. Hoewel sommige termen in het boek inmiddels verouderd zijn (overheadprojector), is veel van de didactiek die aan de orde komt nog zeer relevant. U kunt een gescande versie van dat boek hieronder…
Grappige, grillige en geniale getallen
Poskitt, K. (2005). Grappige, grillige en geniale getallen. Kluitman. Grappige, grillige en geniale getallen gaat over rare rekensommen, huiveringwekkende hersenbrekers en waanzinnige wiskundigen. Je kunt lezen over misverstanden bij de maffia, kunstige kaarttrucs en rottige rekenmachines. Verder kom je te weten: hoe oud je leraar is… hoe je een kanon niet moet afschieten… en waarom…
SAmenhangend Leren Voortgezet Onderwijs
Het SaLVO-project streefde de volgende doelen na: * Ontwikkelen van voorbeeldlesmateriaal rondom een doorlopende leerlijn voor ‘verbanden tussen grootheden’ * Verzorgen van nascholing rondom het aanbrengen van samenhang tussen vakken in het algemeen en ‘verbanden tussen grootheden’ in het bijzonder. De website is opgeheven: http://www.fisme.science.uu.nl/nl/salvo Het lesmateriaal is nog wel beschikbaar: https://www.fi.uu.nl/publicaties/subsets/salvo/
Bèta Profielen in het Studiehuis
De volledige naam van het project is het Project Bèta-Profielen in het Studiehuis, afgekort: het BPS-project. Dit was een gezamenlijk project van de vakgroepen natuurkunde-, scheikunde- en biologiedidactiek, het Freudenthal Instituut voor wiskundeonderwijs en het IVLOS, die samenwerken in het Freudenthal instituut voor Didactiek van Wiskunde en Natuurwetenschappen (FIsme) van de Universiteit Utrecht. Het Centrum…
Wiskivon
Wiskivon (= wiskunde in het vo) was een project van het IOWO, de voorloper van het Freudenthal Instituut. Lesmateriaal (1979). Greep op kans (PDF). Utrecht: Freudenthal instituut (IOWO). Goddijn, A. (1980). Schaduw en diepte (PDF). Utrecht: Universiteit Utrecht, Freudenthal Instituut (IOWO/Wiskivon). Goddijn, A. (1980). Klein en groot (PDF). In (pp. 44). Utrecht: Freudenthal Instituut. Kindt,…
Materialen LBO-MAVO
Materiaal uit het project LBO-MAVO, 1976-1988 Universiteit Utrecht, Freudenthal Instituut, IOWO Ken je Klas (Statistiek) Pythagoras (Meetkunde)
Improving Mental Representations in Physics Problem-Solving
Savelsbergh, E. R. (1998). Improving Mental Representations in Physics Problem-Solving. Twente University, Enschede Download pdf Abstract
Hawex
Havo Wiskunde Experimenten Project Curriculumvernieuwing voor wiskunde havo Uitgevoerd in 1990-1993 Lesmateriaal Lesmateriaal in online repository FI Collectie Hawex via UBU Verwijzingen Hewet
Hewet
Herverkaveling eindexamenprogramma’s wiskunde I en II vwo Project 1981-1985 Uitlijning van Wiskunde A (en B). Lesmateriaal Lesmateriaal in online repository FI Collectie Hewet via UBU Proefschrift Jan de Lange Engelstalige abstract The Mathematics A curriculum was developed between 1981 and 1985 as the main result of the Hewet project. The first chapter describes the events…
Proefschrift – Mathematics, insight and meaning
Proefschrift Rijksuniversiteit Utrecht (OW&OC), 14 oktober 1987. Evaluatie van het HEWET project, de invoering van de nieuwe wiskunde op het VWO In augustus 1985 werd een nieuw curriculum in Nederland geïntroduceerd voor de hoogste klassen van het voortgezet onderwijs: Wiskunde A. Dit programma was bedoeld voor die studenten die later op de universiteit psychologie, sociale…