Toetsing & feedback beïnvloeden onderwijsrendement

Op dinsdag 14 februari 2012 organiseerde de Faculteit Bètawetenschappen (UU) de facultaire onderwijsmiddag ‘Toetsen in het onderwijs’. Jan van Tartwijk verzorgde de openingslezing: ‘De impact van toetsen in het onderwijs en hoe daar gebruik van te maken’. Dit webartikel geeft een samenvatting van deze openingslezing + aanvullende bronnen over dit onderwerp.

[collapsibles]

Onderwijsrendement

Onderwijsrendement van het hoger onderwijs, wordt voor gemiddeld 80% verklaard door student kenmerken (dit is een gemiddelde, geen noodzakelijkheid). Bijvoorbeeld:

• Sekse (meisjes presteren beter)
• Eindexamencijfer (studenten met een hoger examencijfer presteren vaak beter)
• Sociaal economische status (hoge SES-studenten presteren vaak beter)

Onderwijsrendement wordt dus voor 20% verklaard door het gegeven onderwijs (dit is een gemiddelde, geen noodzakelijkheid). Een doordacht onderwijsbeleid kan zich richten op:

• Time on task (hoeveel tijd studenten aan de taak besteden)
• Leeractiviteiten (wat de studenten doen)

Onderstaande figuur laat zien welke factoren van invloed zijn op ‘time on task’ en ‘leeractiviteiten’. Toetsing en feedback heeft invloed op allebei. Studenten doen/leren namelijk datgene waarvan ze denken dat het getoetst wordt.

Toetsing en feedback

[collapse title=’De toets stuurt het leren’]

Studenten richten hun inspanningen op die onderwerpen waarvan ze denken dat die getoetst worden. Ze leren op de manier waarvan ze denken dat de kans op succes maximaal is. Het is verstandig hier bij het ontwerpen van onderwijs rekening mee te houden: zorg ervoor dat het toetsprogramma en de rest van het onderwijs goed aansluiten. Wanneer dat niet zo is, zullen studenten zich richten op het toetsprogramma. Een veelgestelde vraag ter illustratie: “Vraagt u dat op het tentamen?”. De toetsvragen moet je daarom altijd van te voren in je hoofd hebben. Je kan bijvoorbeeld aan het begin van een cursus de toetsvragen geven, want dan gaan de studenten dat leren.

Maar hoe zorg je ervoor dat studenten na de toets niet vergeten wat ze geleerd hebben? Als je een blok afsluit met een toets, loont het om de kennis na dit blok te vergeten. De kennis is immers toch niet meer nodig (figuur A). Bij geneeskunde maken ze gebruik van voortgangstoetsen met een itembank. Na elk blok moeten de studenten steeds meer vragen uit de itembank goed hebben. De studenten moeten de kennis dus onthouden (figuur B)!

[/collapse]
[collapse title=’Toetsprogramma’s’]

De kwaliteit van toetsing wordt verhoogd door:

• Meerdere datapunten. Meer toetsen is betrouwbaarder, want meer meetpunten. Bovendien geeft de toets dan ook feedback voor de volgende toets. Nadelen zijn wel dat het kostbaar en saai voor de studenten is.
• Meerdere toetsmethoden. Alle toetsvormen hebben hun zwakheden. Door meerdere toetsvormen te gebruiken, compenseer je dit. Voor verschillende leerdoelen, zijn verschillende toetsvormen nodig (zie ook figuur): Weten = tentamens, Tonen = simulaties, Doen = portfolio. Het is goed om na te gaan of de toetsvormen de opleidingsdoelen dekken.

[/collapse]
[collapse title=’De kracht van feedback’]

John Hattie beschrijft in zijn boek Visible learning. A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement factoren die leerprestaties beïnvloeden. Het geven van feedback staat in de top 10:

• 1. Zelfbeoordeling en peerfeedback (score: 1.44)
• 3. Toets evaluatie door leraar: kijken waar leerlingen wel/niet op scoren en daar je onderwijs op aanpassen (score: 0.90)
• 10. Feedback (score: 0.74)

Kenmerken van goede feedback zijn:

• Vaak, op onderdelen
• Specifiek en gedetailleerd
• Focus op prestatie in plaats van persoon
• Op tijd: liever minder goed dan (te) laat
• Begrijpelijk

[/collapse]

Conclusie

Het is de startpositie van de student, die over het algemeen verschillen in leerprestaties verklaart. Maar het onderwijsrendement wordt ook voor 20% verklaard door het gegeven onderwijs. De docent is de belangrijkste factor hierin. De docent kan namelijk de toetsing en feedback beïnvloeden.

Verwijzingen

• Website: Over toetsen – o.a. webworkshops, modules en FAQ
• Website: Toets Advies Commissie – o.a. verwijzingen naar meer informatie en projecten
• Download: Boek ‘Toetsen op school’ (Cito, 2011)
• Download: Handleiding ‘Using assessment to support student learning’ (Gibbs, 2010)
• Download: Artikel ‘Conditions under which assessment supports students’ learning’ (Gibbs & Simpson, 2004)
• Download: Oratie ‘Van onderzoek naar onderwijs, of de kunst van de toepassing’ (Tartwijk, 2011)
• Boek: Hattie J. (2008). Visible learning. A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement
• Boek: Hattie J. (2011). Visible learning for teachers: Maximizing impact on learning – hoe de principes uit het boek ‘Visible learning’ toegepast moeten worden in de klas

[/collapsibles]