Misconcepten binnen de scheikunde; het identificeren en remediëren

Een belangrijke taak van een docent is de denkstappen van een leerling te doorgronden. Welke stappen maakt de leerling, waarom in die volgorde, welke aannames heeft de leerling gemaakt en van welke misconcepten is sprake. In de volgende artikelen wordt een docent (in opleiding) geholpen om zulke misconcepten te verhelpen, met behulp van een onderwijsleergesprek.

 Voorbeelden van misconcepten zijn bijvoorbeeld:

1. Moleculen veranderen tijdens fase-overgangen.
2. Moleculen uitzetten als de stof uitzet.
3. Condens aan de buitenkant van een met heet water gevuld glas niets anders is dan water dat door het glas naar buiten is gefilterd.
4. Roesten van ijzer, de inwerking van zuur op metaal, niets anders is dan een aanval op die andere stof. Met het zuur gebeurt verder niets.

Misconcepten in een onderwijsleergesprek

Een onderwijsleergesprek is bij uitstek geschikt om misconcepten zichtbaar te maken. Meer informatie over kenmerken van een onderwijsleergesprek en enkele verwerkingsopdrachten voor studenten, vindt u in op de site www.fea.hvu.nl. Hierop vindt u:

• Informatie over kenmerken van een onderwijsleergesprek en enkele verwerkingsopdrachten voor studenten
• 3 voorbeelden van onderwijsleergesprekken tijdens scheikundelessen

Opdracht voor leraar in opleiding

1. Schrijf zoveel mogelijk misconcepties op, die u hebt geïdentificeerd in de 3 voorbeelden van onderwijsleergesprekken. Schrijf steeds hoe de leerling het concept heeft begrepen, en welk concept scheikundigen juist vinden.
2. Schrijf enkele vragen op waardoor u de leerling zou kunnen confronteren met de betrekkelijke geldigheid van zijn (mis)concept.

Opdracht bij het artikel ‘gezond verstand scheikunde’

Schrijf zoveel mogelijk misconcepties op die kunnen optreden bij onderwijsleergesprek 1, 2 en 3. Categoriseer ze in

1. Empirische aannames
2. Beargumenteerde heuristiek
3. Continuïteit
4. Associaties
5. Substantialisme
6. Reductie
7. Essentialisme
8. Fixatie
9. Mechanische oorzaken
10. Lineaire sequentie
11. Teleologie: Teleologie is de filosofische term voor allerlei vormen van doel-betrokkenheid die we in de natuur, of meer specifiek: in de levende natuur menen aan te kunnen wijzen.

• Download: Gezond-verstand scheikunde: een model om alternatieve concepties van leerlingen te begrijpen
• Gezond-verstand scheikunde: een model om alternatieve concepties van leerlingen te begrijpen is een bewerking door John Hukom van: Talanquer V. (2006) Common sense chemistry: A model for understanding students’ alternative conceptions. Journal of chemical education vol 83 nr 5 2006.