Lectoraat Wetenschap & Technologie in het basisonderwijs

Het lectoraat richt zich op de vraag hoe wetenschap en technologie in het basisonderwijs een plek kan vinden. Wat hebben (toekomstige) leerkrachten nodig om dit goed te kunnen implementeren? Het lectoraat doet veel praktijkgericht onderzoek samen met scholen waarbij bijvoorbeeld methodieken als ontwerponderzoek en ‘lesson study’ centraal staan.

[collapsibles]
[collapse title=”Welke bedrijven en instellingen zijn er verbonden aan het lectoraat?”]

Het lectoraat Wetenschap en Technologie werkt nauw samen met de andere twee lectoraten binnen het kenniscentrum van  Hogeschool iPabo: het lectoraat Jonge Kind (Lector dr. Annerieke Boland) en het lectoraat rekenen-wiskunde (Lector dr. Ronald Keijzer). Het lectoraat heeft banden met diverse instellingen zoals OnderwijsAdvies, Stichting C3, NEMO, De Activiteit, Eduseries, Wetenschapsknooppunten, Hogescholen, Universiteiten, besturen van basisscholen. Het Lectoraat neemt deel aan het Expertise Centrum Wetenschap en Technologie (EWT). Het lectoraat is betrokken bij de post HBO opleiding ‘specialist W&T/OOL‘ in samenwerking met de HvA en het lectoraat heeft samen met schoolbestuur Surplus de opleiding ‘specialist Toekomstgericht Onderwijs’ ontwikkeld en uitgevoerd.

[/collapse]
[collapse title=”Wie zijn er actief binnen het lectoraat, en vanuit welke functie?”]

Anna Hotze iPabo

Er zijn drie personen actief binnen het lectoraat: Anna Hotze is Lector Edith Louman is onderzoeker Jenny Schrumpf is onderzoeker

[/collapse]
[collapse title=”Welke onderzoeken lopen er en zijn er gedaan?”]

Er wordt onderzoek gedaan op verschillende onderzoeksgebieden:

–Integratie van Wetenschap en Technologie met de kernvakken rekenen en taal.

Integratie W&T en taal
In december 2015 is het project gestart ‘taalgericht W&T onderwijs: professionalisering binnen leergemeenschappen‘. Penvoerder en projectleider Jantien Smit en Martine Gijsel, Saxion APO Deventer.  Dit project is uitgevoerd met subsidie van TechYourFuture en is een samenwerking van diverse schoolbesturen, Hogeschool iPabo, Saxion, NEMO en Universiteit Utrecht. In het project werden samen met leerkrachten taalgerichte W&T-lessen ontworpen en uitgevoerd en werd onderzocht hoe leerkrachten zich hierin professionaliseerden.

Daarnaast is in september 2017 een vervolg project gestart waarbij een blended professionalisering voor pabo-opleiders W&T en taal is ontworpen. Penvoerder van het project Martine Gijsel. Dit project is uitgevoerd met subsidie van TechYourFuture en is een samenwerking van Hogeschool iPabo, Saxion en Eduseries.

Integratie W&T en rekenen

In samenwerking met het lectoraat rekenen-wiskunde van Hogeschool iPabo wordt gekeken naar de verbinding tussen rekenen-wiskunde en W&T. Hierin is gekeken wat nu de raakvlakken zijn tussen beide domeinen en wat leerkrachten aangeven dat ze nodig hebben om dit te implementeren. Op Hogeschool iPabo is een kleine pilot uitgevoerd waarin op de opleiding gezamenlijk lessen W&T en rekenen zijn verzorgd.

Integratie W&T en kunst

Naast het verbinden van W&T met de kernvakken rekenen-wiskunde en taal, is het lectoraat gestart met een project omtrent W&T en kunst educatie en de hogeschool iPabo is onderdeel van het lectorenplatform  Onderwijs op het snijvlak van kunst, wetenschap en technologie. Dit lectorenplatform richt zich specifiek op vakoverstijgend onderwijs op het hybride snijvlak van kunst en bèta.

-Het Exploreon

Het Exploreon in Alkmaar is in navolging van het Speleon in Amsterdam een zogenaamde labschool. Het Exploreon  is gericht op studenten en biedt ondersteunende activiteiten en materialen voor een goede leerzame aanpak van W&T-onderwijs. Zelf nieuwsgierig worden, vragen stellen, bedenken hoe je iets kunt onderzoeken of oplossen, uitvoeren, resultaten verzamelen, nadenken en conclusies trekken, komen allemaal aan bod. Centraal in het Exploreon, in thematisch ingerichte hoeken, staan de vakken binnen Oriëntatie op jezelf en de wereld (Aardrijkskunde, Geschiedenis en Natuur & techniek) en ICT-toepassingen. Verder onderzoek van het lectoraat zal kijken naar hoe het Exploreon nu in het opleidingsonderwijs ingezet kan worden. Daarnaast is het lectoraat samen met NEMO Science Museum ook betrokken bij het inrichten van een Exploreon op basisschool OBS de Meerpaal, in Anna Paulowna. Samen met leerkrachten wordt gekeken hoe een Exploreon, een rijk ingerichte leeromgeving voor de groepen 3 en 4, een natuurlijke overgang van spelend naar onderzoekend leren kan bevorderen. Hierbij zijn ontwerpeisen geformuleerd en wordt gekeken hoe het leren in het Exploreon geïntegreerd kan worden met de dagelijkse lesprakijk.

—De opleiding en houding van studenten t.a.v. wetenschap en technologie

Het lectoraat is nauw betrokken bij het versterken van het W&T-onderwijs op de opleiding. Sinds studiejaar 2017-2018 is een nieuw uitstroomprofiel gestart: Onderzoekend leren bij W&T en rekenen-wiskunde.

Het lectoraat doet daarnaast onderzoek naar de houding van studenten ten aanzien van W&T. In hoeverre verandert de houding van studenten gedurende de opleiding en welke aspecten dragen daartoe bij?

[/collapse]

[collapse title=”Lectorale rede: Hoe dan? Makkelijker gezegd dan gedaan.”]

Uitgesproken op woensdag 31 januari 2018. In haar rede is Anna ingegaan op de vraag waarom het zo moeilijk is om Wetenschap en technologie (W&T) in het curriculum te verankeren en wat ervoor nodig is om dit te laten slagen.

2020

Eerdere initiatieven om Wetenschap en technologie (W&T) in het basisonderwijs te bevorderen hadden een beperkt resultaat. Er zijn scholen met W&T aan de slag gegaan, maar er ook nog vele scholen waar W&T nog in de kinderschoenen staat.  Het laatste initiatief is het Techniekpact. Volgens het techniekpact moet in 2020 W&T op de basisscholen stevig in het curriculum zitten.

Nieuwsgierigheid

Wetenschap en technologie (W&T) is een breed domein waarbij het gaat om de combinatie van houdingsaspecten (willen weten, kritisch zijn), vaardigheden (vaardigheden die komen kijken bij onderzoeken en ontwerpen) en kennisinhouden vanuit Oriëntatie op Jezelf en de Wereld. Met W&T gaan kinderen vanuit hun natuurlijke nieuwsgierige houding op een kritische en probleemoplossende manier aan de slag, leren ze onderzoeks- en ontwerpvaardigheden en doen nieuwe kennis op. W&T sluit dan ook aan bij de roep om toekomstgericht onderwijs.

Leerkrachten in handelingsverlegenheid

In de lectorale rede wordt uiteengezet dat er feitelijk twee knelpunten zijn bij de implementatie van W&T. Het is allereerst lastig om tijd vrij te maken voor W&T-onderwijs. Het curriculum zit immers al bomvol. W&T koppelen aan bestaande vakken is een mogelijke oplossing, maar hoe dan? Het tweede knelpunt is dat W&T-onderwijs in de klas niet eenvoudig is, er komt veel bij kijken. De leerkracht staat voor didactische keuzes. Het inzetten van onderzoekend leren is alleen effectief als de leerlingen goed begeleid worden. Begeleiding is essentieel om te waarborgen dat leerlingen daadwerkelijk nieuwe kennis en vaardigheden leren. En ook het volgen van leeropbrengsten is vervolgens niet eenvoudig. Hoe meet je dat leerlingen inderdaad gegroeid zijn in hun kritische houding, dat ze vaardigheden onder de knie hebben gekregen om een onderzoek te doen en dat ze daadwerkelijk nieuwe kennis hebben opgedaan? Ook leerkrachten die wel met W&T aan de slag zijn gegaan hebben vaak nog vragen op het vlak van begeleiding en het volgen van leeropbrengsten. Aan de hand van een voorbeeld uit het scheikunde onderwijs worden diverse dilemma’s besproken en gekeken hoe hiermee omgegaan kan worden.

Pabo-studenten cruciale factor

Tot slot wordt beschreven wat het lectoraat W&T van Hogeschool iPabo doet om zowel in en met het werkveld en op de opleiding W&T te versterken. Hierbij richt het lectoraat zich op de verbinding van W&T met bestaande vakken zoals rekenen-wiskunde, taal en WO-vakken. Naast een post-HBO aanbod voor zittende leerkrachten zet Hogeschool iPabo nadrukkelijk in op het versterken van het curriculum zodat studenten van de iPabo als W&T-ambassadeurs kunnen optreden. Zo heeft Hogeschool iPabo ‘onderzoekend leren’ als afstudeerrichting en heeft het in navolging van het Speleon in Amsterdam, een Exploreon in Alkmaar opgezet. In deze labschool gaan studenten in themahoeken zoals bijvoorbeeld de ‘makerspace’, ‘t leeft’, ‘elektriciteit’ en ‘voeding’ met uitdagende materialen en leermiddelen aan de slag, waarbij studenten eerst zelf gaan onderzoeken en ontdekken. Vervolgens maken zij de vertaalslag naar hun eigen stageschool.

De tekst van deze lectorale rede is hier te vinden.

[/collapse]
[/collapsibles]

Meer weten over dit lectoraat?

Stuur een e-mail naar Anna Hotze (a.hotze@ipabo.nl).

Zie ook Wetenschap en Technologie in de klas – handvatten (Boek uit 2022).