Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6

In de nieuwsbrief van april 2012 vroeg ECENT om uw best practice met ons te delen. In dit webartikel de best practice van Fons Cornelissen: het project ‘We bouwen een stad’. Dit is een planologieproject waarbij kinderen uit groep 6, van verschillende scholen in een wijk, samen een stad bouwen. Dit project is ontwikkeld door Bastec-advies BV: de onderneming van Fons.

Wat is er belangrijk voor een opleider?

Dit webartikel is vooral interessant voor PABO lerarenopleiders. Zij zouden het project ‘We bouwen een stad’ samen met studenten uit kunnen voeren. Het is een techniekproject waaraan veel kinderen (± 70) van verschillende scholen deelnemen. Bovendien heeft het een concreet eindresultaat in de vorm van een stad gemaakt door de kinderen.

Wat kan een docent eraan hebben?

Een docent zou, in samenwerking met andere scholen in de wijk, het project ‘We bouwen een stad’ kunnen doen met zijn/haar groep 6 leerlingen. Kinderen leren bij dit project enkele techniekprincipes, maar leren ook samenwerken met kinderen van andere scholen. Het is van belang om alle woning-/bouwtypen eerst zelf te oefenen, want er zitten lastige modellen bij.

De best practice: wat houdt het in?

‘We bouwen een stad’ is een planologieproject voor kinderen uit groep 6. Niet één, maar meerdere scholen uit een wijk doen mee met dit project. De kinderen uit groep 6 van de verschillende scholen gaan samen een stad bouwen. De kinderen komen 3x bij elkaar om huizen te bouwen: elk kind maakt in totaal 3 huizen. Dit kunnen villa’s, rijtjeswoningen, appartementen of futuristische woningen zijn. Kinderen die deelnemen aan naschoolse activiteiten verzorgen de rest van de werkzaamheden, zoals het plaatsen van de huizen op een grote plattegrond en verlichting aanleggen. Op de laatste projectdag wordt de stad officieel geopend.

[collapsibles]
[collapse title=’Doelstellingen’]

De doelstellingen van het project zijn:

• Kinderen uit groep 6 van verschillende scholen in een wijk leren elkaar beter kennen
• De kinderen leren enkele techniekprincipes zoals: stevigheid, starheid, sterkte en stabiliteit
• De kinderen leren dat het ritsen in dik papier/dun karton een scherpe vouw oplevert. Ze ervaren dat de terugbuigkracht van het papier daardoor afneemt
• De kinderen ervaren dat een fietsdynamo een groot aantal ledjes kan laten branden als je ze parallel schakelt (ongeveer 100 ledjes is mogelijk)
• De kinderen doen ervaring op met een stroomcircuit en leren solderen
• De kinderen leren denken in een schaal van 1:100

[/collapse]
[collapse title=’Taken’]

Kinderen
Er zijn twee rollen voor de kinderen:

• Huizenbouwer: elk kind bouwt 3 of 4 woningen voor de stad. Om de stad enige omvang te geven zijn er veel kinderen nodig. Met 80 kinderen kom je op 240 tot 300 woningen uit.
• Specialisten: kinderen die deelnemen aan naschoolse activiteiten zijn, naast huizenbouwer, ook specialist. De specialisten plaatsen alle woningen op de plattegrond en bepalen daarmee de uiteindelijke vormgeving van de stad. De specialisten maken ook de ingewikkeldere bouwwerken, bouwen een brug, maken bomen en leggen de verlichting aan die alle straten van de stad zal verlichten. Zij moeten hierbij het nodige soldeerwerk verrichten. Ook hebben de specialisten een rol bij de officiële opening.

Leraren
De leraren geven als voorbereiding op het project een les over ‘schaal’. Dit koppelen zij aan een les binnen de Reken-wiskundemethode. Ook laten de leraren een paar voorbeelden zien van in schaal 1:100 gemaakte maquettes. Verder bereiden ze zich voor op de vraag van een kind: “Juf, ik heb thuis een Dinky Toy waar op de bodem staat ‘schaal 1:63’. Is die auto nu te groot of te klein voor onze stad?”.

Hulpouders
Bij de naschoolse activiteiten is één hulpouder nodig per 3 tot 5 kinderen. Zij begeleiden de kinderen bij bijvoorbeeld het bouwen van de brug, het aanleggen van het stroomnet en het inrichten van de stad. Verder oefenen de hulpouders de openingsceremonie met de kinderen. Bijvoorbeeld: wie draaien de fietspedalen, wie
brengt het kussen met de schaar?

Bastec-advies BV
Bastec-advies BV heeft verschillende taken, zoals de specialistengroep begeleiden en bouwles geven.

Over Bastec-advies BV
Bastec-advies BV houdt zich bezig met het geven van science- en techniekonderwijs. Zij geven scholing en nascholing aan basisschoolleerkrachten en pedagogisch medewerkers in de naschoolse opvang. Maar ook Audits in het kader van het VTB-project en het schrijven van artikelen behoren tot de werkzaamheden.

[/collapse]
[collapse title=’Planning’]

Voor de huizenbouwers (de grootste groep kinderen) duurt het project 4,5 uur en voor de specialisten (kinderen die naschoolse activiteiten doen) 9 uur. Een kort overzicht van de planning:

[/collapse]
[collapse title=’Uitvoering en beoordeling’]

Bouwlessen
Tijdens de bouwlessen zetten de kinderen de gevraagde woningen in elkaar, m.b.v. bouwplaten. Ze moeten de contouren uitknippen, de vouwranden ritsen en de verschillende onderdelen assembleren. Ze zoeken een plaats voor de voordeur. Dan knippen ze dakpanpapier op de goede maat en plakken dit op de woning. Vervolgens brengen ze een zonnepaneeltje aan op het dak.

Elk kind zet individueel een woningtype in elkaar, maar elkaar helpen wordt aangemoedigd en tijdens de introductie ook aanbevolen. Want je komt soms een paar handen tekort om tot een goede assemblage te komen.

De openingsceremonie
De specialisten hebben een rol bij de officiële opening:

• 2 kinderen draaien de fietspedalen rond
• 2 kinderen brengen de schaar om het lint door te knippen
• 2 kinderen bedienen de lichtschakelaars van het lokaallicht
• 2 kinderen vragen de wethouder of leraar om de officiële opening te verrichten
• 2 kinderen geven een korte toelichting over de uiteindelijke vormgeving van de stad

De specialisten ontvangen een oorkonde voor al hun werkzaamheden bij het project.

Beoordeling
De kinderen worden niet beoordeeld. De ‘beoordeling’ is intrinsiek. Iedereen ziet in een oogopslag of de assemblage gelukt is: zit het dak bijvoorbeeld goed op de woning of niet, enzovoort.

[/collapse]
[collapse title=’Lesmateriaal en benodigdheden’]

Voor het project is nodig:

• Set van 14 verschillende bouwplaten op A3-formaat (zie onder ‘Verwijzingen’)
• Grote plattegrond (3,60×3,60m)

Eventueel kan gebruik gemaakt worden van:

• De lesbrief ‘Klein en groot over de sloot’
• Videoproductie waarbij een groepje kinderen met een enthescoop een kijkje neemt in een zelf gemaakte stad (zie onder ‘Video’)

Specifiek voor de bouwlessen is nodig:

• De bouwplaten
• Scharen
• Pritt stiften
• Elastiek
• Knijpers

Specifiek voor de specialisten (naschools) is nodig:

• De plattegrond
• Ledjes
• Bedrading
• Soldeerspullen

Bastec-advies BV verzorgt het ‘We bouwen een stad’ project. Als u dit project op uw school / in de opleiding zou willen gebruiken, kunt u een e-mail sturen naar Fons Cornelissen.

[/collapse]

De best practice: ervaringen en leeropbrengst

[collapse title=’Ervaringen’]

Hoe lang loopt het project al?
Het project is in een voorloopfase verschillende malen uitgevoerd in het Techniek Museum Delft, in het kader van de Nationale Techniekweek. Daarna is het project diverse malen uitgevoerd, maar niet allemaal even volledig. De meest volledige versie was: ‘We bouwen ABC-stad’. ABC staat voor Amersfoortse Bredeschool Combinatie. Dit was een samenwerking tussen drie scholen uit de Amersfoortse wijk Kruiskamp.

Wat vonden de leerlingen en leraren van ‘We bouwen ABC-stad’?
De deelnemende leraren waren aanvankelijk wat afwachtend, maar ze werden steeds enthousiaster. Ze zagen de plattegrond groeien en de reacties van de deelnemende specialisten. Vooral het feit dat er ledjes gesoldeerd mochten worden, heeft diepe indruk achtergelaten op de specialisten. Bij de presentatie van de stad hoorde je vaak: “Wat ziet dat er mooi uit!”. Deze opmerking maakten de kinderen, maar ook verschillende leraren die aan het project deelnamen. De presentatie voor de ouders leverde ook diverse oh’s en ah’s op, en de vraag: “Kunnen we die bouwplaten ergens kopen?”.

[/collapse]
[collapse title=’Leeropbrengst’]

De belangrijkste leeropbrengst van dit project is ervaren samen te werken met een grote groep: dat wanneer een grote groep producten levert en een kleine groep dit bijslijpt, dit tot een prachtig resultaat kan leiden. Andere beoogde leeropbrengsten staan boven bij ‘doelstellingen’.

Eén van de beoogde leeropbrengsten vroeg wat extra aandacht: het ritsen. Bij het project ‘We bouwen ABC-stad’ kostte het enige tijd om de zinvolheid van ritsen door te laten dringen. Uiteindelijk snapten de kinderen wel waarom dit van belang is.

Bij het ABC-stad project verrichtten de kinderen de bouw met sterk wisselende kwaliteit: niet alle woningen zien er even mooi uit. Reden hiervoor is dat niet alle kinderen houden van zorgvuldig werken waarbij geduld nodig is. Kinderen worden zich gaandeweg wel meer bewust dat afwerking en precisie belangrijk zijn. Verder blijkt uit evaluatie van het ABC-stad project dat vooral bij de specialistengroep het techniekaspect goed uit de verf komt.

[/collapse]
[collapse title=’Voor- en nadelen’]

Het voordeel van dit project is dat kinderen worden geconfronteerd met de vraag hoe toekomstig Nederland eruit moet komen te zien. Worden dit straten met huizen of gaan we de hoogte in? Ze krijgen de uitspraak “mooi hoog is niet lelijk” voorgelegd en daar moeten ze op reageren. Het voordeel van de aanpak met meerdere scholen, is dat je met een grote groep kinderen snel een behoorlijke vulling van de plattegrond krijgt.

Een nadeel van dit project zou kunnen zijn dat het moeilijk of niet mogelijk is om met andere scholen samen te werken. Een mogelijke oplossing voor dit probleem is om het project met de gehele bovenbouw van een basisschool te doen. Als je met een kleine groep kinderen werkt, dan wordt het voor de deelnemende kinderen al snel meer van hetzelfde. Dit zou een nadeel zijn als je dit project maar met één klas doet.

[/collapse]

Video

Video: We bouwen Tielenborg – Spelen met planologie voor de bovenbouw van het basisonderwijs

Een productie van de TU-Delft en Hogeschool Domstad Utrecht (1998, 14 min.)

Op de video ziet u kinderen van groep 7 en 8 in actie met het bouwen van een stadje Tielenborg. Aan de hand van door de TU Delft ontwikkelde bouwplaten hebben zij 8 verschillende woningtypen gemaakt. De kinderen gaan aan de slag met het dilemma: ‘Bouwen we compact of bouwen we ruim gespreid?’. Met behulp van een enthescoop kijken ze op ooghoogte in en door hun eigen gebouwde stadje.

Verwijzingen

• Bastec-advies BV verzorgt het ‘We bouwen een stad’ project. Als u dit project op uw school / in de opleiding zou willen gebruiken, kunt u een e-mail sturen naar Fons Cornelissen.
• Als u de bouwplaten wilt bestellen, kan dit ook via Fons Cornelissen. De bouwplaten kosten € 0,38 per stuk en worden geleverd op 200 grams papier op A3 formaat.
• Literatuur: Cornelissen A. (2009). Een klas vol stadsontwerpers. Natuur aan de Basis, 19:4, 37-40
• Literatuur: Cornelissen A. (2009). Juf, mag ik vandaag de centrale zijn? (Wij bouwen aan Tielenborg Deel 2). Natuur aan de Basis, 20:2, 15-17
• Download: Lesbrief ‘Klein en groot over de sloot’
• Website: Videoproductie (14 minuten; kinderen bekijken met enthescoop zelfgemaakte stad)

[/collapsibles]