Actualisatie examenprogramma’s en kerndoelen: hoe te ordenen en af te stemmen?

Na curriculum.nu gingen we dingen anders doen, want toen was de afstemming tussen alle betrokkenen niet goed geregeld, frustratie alom. Een wijze les. Dus nu hebben we veel inspraak en afstemming, dat stemt hoopvol. In januari 2023 wordt de eerste adviesronde uitgevoerd, het gaat over de eerste (concept) producten: Karakteristiek van het vak, en raamwerk van concepteindtermen van het vak.

In de week van 6 januari wordt hierover gediscussieerd in Utrecht (vertegenwoordigers van UU en HU), en natuurlijk: geheimhouding e.d. om het proces niet te verstoren, maar toch enkele conclusies uit die discussie die we graag willen delen.

• Graag meer internationale oriëntatie en overnemen van goede ideeën: Achtergronden bij TIMMS/Pisa (big ideas), ideeën vanuit NCTM (principles and standards), ideeën over science onderwijs (cross cutting concepts, core ideas
• Maak de kernbeschrijving niet te ingewikkeld (niet te veel dimensies). Soms lijkt het mooi om een meer-dimensionale matrix te bouwen (vakken/inhouden, denk- en werkwijzen, e.d.). Dat is aantrekkelijk omdat je een dergelijk denkmodel dan goed kan toetsen op de logische en bruikbare consequenties. Toch zal het onderwijs (de docenten, de methodeschrijvers, de examenmakers, etc.) het zwaar vallen om een dergelijke uitputtende beschrijving goed te leren beheersen en gebruiken.
• Maak de kernbeschrijving niet te eenvoudig (geen – te lange, maar ook niet te korte – platte afstreeplijst). Natuurlijk is het aantrekkelijk om te eindigen in een lijstje. Dat communiceert handig, je legt eventueel nog een maximum aantal items op, en de verschillende werelden beginnen eindelijk op elkaar te lijken. Doe dit niet te rigide, durf te blijven nadenken over de inhoud en de samenhang per vakinhoudelijk en vakdidactisch onderdeel, en soms betekent dit dat lijstjes korter of langer worden (misschien met subtermen, e.d.)
• Heb oog voor de samenhang horizontaal (tussen de vakken/leergebieden). Natuurlijk moet het praktisch blijven en zijn er uiteindelijk verschillende examenprogramma’s. Maar als er in het ontwerpproces in de uitgangspunten tegengestelde bewegingen ingebouwd worden (bijv. meer ‘mathematiseren’ of juiste minder ‘mathematiseren’) dan ontstaat er een disbalans in programma’s en dus in het gezamenlijke curriculum.
• Heb oog voor de samenhang verticaal (doorlopende leerlijn). Het is nu zo dat er aan kerndoelen wordt gesleuteld, en aan examenprogramma’s. Wanneer gebeurt dat weer tegelijkertijd, dat is lang niet altijd zo. Nu wordt op dit punt nog te weinig naar elkaar geluisterd, en wordt er wellich te weinig geoogst.
• Neem de tijd voor experimenten en durf ook hierin samen te werken (en soms ook af te wijken van de eerder ingeslagen weg)

Voor alle verwijzingen die bij deze overwegingen horen zie Vakvernieuwing en actualisatie kerndoelen.

Vincent Jonker, 10 januari 2023.