Een gastspreker in de klas

Wat is de meerwaarde van een gastspreker? Wat zijn valkuilen? Wat voor voorbereiding is er nodig? In dit webartikel worden deze vragen behandeld vanuit het perspectief van een docent en een opleider. Een gastspreker kan meerwaarde hebben, maar een goede voorbereiding is dan vereist. Verbinding met de gastles in de lessen voorafgaand en na afloop van de komst van de gastspreker is bijvoorbeeld belangrijk.

[collapsibles]

Wat is er belangrijk voor een opleider/docent?

Dit webartikel gaat in op:

• de meerwaarde
• valkuilen
• voor/nawerk dat nodig is

voor een gastspreker in de klas. Een docent en een opleider vertellen hierover.

De meerwaarde van een gastspreker is dat hij/zij een authentieke praktijk in de klas kan brengen en dat leerlingen vragen kunnen stellen die voor een docent lastig te beantwoorden zijn.

Valkuilen zijn dat de aansluiting met de leerlingen mist (bv. op voorkennis of niveau) en de vragen die leerlingen stellen (bv. slechts enkele leerlingen reageren of leerlingen stellen detailvragen).

Voorbereiding door de docent is nodig op twee niveaus: voor de gastspreker en de leerlingen. Met name nagaan welke functie de gastspreker binnen de lessenreeks zou kunnen vervullen is belangrijk. Nawerk is daarom vooral de verbinding met het verhaal duidelijk maken in de volgende lessen.

Een docent aan het woord

[collapse title=’Een interview met docent Pim Backer’]

In het bovenstaande filmpje werd docent Pim Backer geïnterviewd, hieronder staat dit interview uitgeschreven.

Wat kan de meerwaarde zijn van een gastspreker in de klas?

“Wij nodigen heel graag een gastspreker uit, omdat dit vaak een enorme meerwaarde heeft: zijn enthousiasme, zijn deskundigheid en vooral al die dingen vertellen die hij vanuit zijn vakgebied in kan brengen die ik als simpele docent helemaal niet heb. Tijdens de module ‘Levensloop van Sterren’ -ik heb nooit sterrenkunde gestudeerd- heb ik een flink aantal keren nee moeten verkopen bij de leerlingen omdat ik het ook niet weet.
Je ziet het ook aan de leerlingen: het enthousiasme waarmee ze luisteren, het geboeid zijn en het blijven stellen van vragen. Het is voor de leerlingen interessanter dan de stof, maar ik denk ook de autoriteit van iemand van buiten die een deskundig verhaal komt vertellen en ze wat verder laat kijken dan de normale vier muren van een klaslokaal. Ik vind dat elke keer weer een heel mooi proces.”

Hoe bereid je een klas voor op een gastspreker?

“We hebben nu de NLT module ‘Levensloop van Sterren’ gehad, en eigenlijk gaan leerlingen in de loop van de module -die zo’n 14/15 lessen beslaat- vanzelf vragen opschrijven die ik gewoon in al mijn eerlijkheid niet kan beantwoorden (en soms ook misschien niet wil beantwoorden). Dus eigenlijk heb ik bij alle leerlingen wel iets zien ontstaan van ‘als die professor komt, zullen we hem daarmee bestoken’ en dat hebben ze voor een groot gedeelte ook gedaan.”

Wat voor rol heb je als docent tijdens zo’n lezing?

“Eigenlijk zou ik de rol moeten hebben als toehoorder die braaf zijn mond houdt, maar ik kan het niet laten om van tijd tot tijd vragen te stellen. Misschien had dat mijn rol niet mogen zijn en had ik het proces van een klas met een gastdocent gewoon moeten laten lopen, maar ik geloof dat Henny Lamers (de gastspreker) daar heel goed tegen kan en ook mij van tijd tot tijd even parkeert met ‘dat leg ik straks wel uit’.”

Hoe pak je het vervolg in de module op?

“We zijn eigenlijk aan het eind van de module, maar ik heb nog een drietal lessen en ik denk zeker dat er de eerstvolgende les nog behoorlijk over nagesproken en nagevraagd wordt, dus het komt vanzelf wel weer terug.”

Heb je tips voor docenten die een gastspreker uit willen nodigen?

“Als je in een NLT module een gastspreker uit wil nodigen, zou ik zeggen één tip: gewoon doen. Benader de mensen, benader je netwerk. Want ik denk dat het een behoorlijke meerwaarde is in zo’n module.”

[/collapse]

Een opleider aan het woord

[collapse title=’Een interview met opleider Dirk Jan Boerwinkel’]

Op welke manier kun je aandacht besteden aan gastsprekers in de lerarenopleiding?

Door middel van een dubbele bodem: een gastspreker uitnodigen en nagaan hoe dit het beste voorbereid kan worden (zie hieronder wat lio’s hiervan zouden moeten leren).

Wat kan de meerwaarde zijn van een gastspreker in de klas?

• Een gastspreker kan een authentieke praktijk in de klas brengen en zo laten zien hoe het betreffende vak(onderdeel) in de praktijk wordt gebruikt
• Je kunt een gastspreker vragen stellen. Het kan dus een interactieve context opleveren

Wat zijn valkuilen?

• De aansluiting met leerlingen mist door een te moeilijk verhaal of een slechte presentatie
• Het is een leuke onderbreking, maar zonder verbinding met eerdere kennis
• Enkele leerlingen reageren, maar de rest niet
• De vragen van leerlingen gaan over details, de eerste vraag zet vaak de toon. Een mogelijke strategie om dit als docent in de hand te houden is: de leerlingen eerst een vraag op papier laten zetten voordat de gastspreker de eerste vraag beantwoordt. Eventueel kunnen als tussenfase de vragen verzameld en gegroepeerd worden, dat geeft de spreker ook de kans om in de tussentijd zijn/haar antwoorden voor te bereiden

Hoe kun je het gebruik van een gastspreker didactiseren?

Welk voorwerk is er nodig?

In het algemeen geldt: hoe meer voorbereiding hoe beter. Verder kan er onderscheid gemaakt worden tussen voorbereiding voor de docent en de gastspreker en voorbereiding voor de docent en de leerlingen. De voorbereiding van de docent en de gastspreker bestaat uit het volgende:

• Informatie over de spreker en diens werk verzamelen (en zo mogelijk nagaan of de gastspreker ook een goede spreker is)
• Nagaan welke functie de gastspreker binnen de lessenreeks zou kunnen vervullen (bijvoorbeeld motiverend t.a.v. beroepskeuze of een specifiek voorbeeld van behandelde theorie)
• Dit vertalen in vragen voor de spreker en specifieke wensen aangeven
• Het beginniveau van de klas aangeven en waar de klas van tevoren mee bezig is geweest
• Randvoorwaarden zoals tijd, middelen en handout duidelijk maken
• Eventueel vragen van leerlingen van tevoren verzamelen
• Afspraken maken over de opzet en suggesties geven t.a.v. het activeren van leerlingen

Voor de voorbereiding van de docent en de leerlingen is het volgende nodig:

• Van tevoren de gastspreker inleiden
• Eventueel de leerlingen vragen laten voorbereiden
• Duidelijkheid geven over wat ze met het verhaal moeten doen (aantekeningen, verslagje, schema e.d.)

Wat is de rol van de docent tijdens de gastles?

• Noteer verbindingen met de eigen lessenreeks
• Controleer de betrokkenheid van de leerlingen
• Gebruik adempauzes in het verhaal om verduidelijking te geven of als er een belangrijke link met eerdere lessen naar voren is gekomen
• Verzamel vragen van leerlingen en treed op als moderator

Welk nawerk is er nodig?

Maak in de volgende lessen de verbinding met het verhaal duidelijk. Speel eventueel follow up vragen van de leerlingen door naar de gastspreker.

Wat zijn ontwerpcriteria voor een gastspreker in de klas?

• Leerlingen actief laten luisteren door oriëntatie tevoren en een activerende activiteit tussendoor
• Tussentijdse mogelijkheden voor interactie en verheldering
• Visuele ondersteuning
• Een framewerk waar het verhaal in past

[/collapse]

Verwijzingen

• Website: Fawcett S.E. & Fawcett A.M. (2011). The “living” case: Structuring storytelling to increase student interest, interaction, and learning. Decision Sciences Journal of Innovative Education, 9:2, 287-298 – de context van het artikel is ‘storytelling’, maar het artikel bevat ook allerlei handvatten die voor een expert als gastspreker relevant zijn

[/collapsibles]